Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Blaðsíða 4

82
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
í pottinn búið, að þjóðin sjálf hefur aldrei haft tækifæri til að láta í ljósi
neina skoðun á því hvort hún óski eftir svo stórfelldri breytingu á allri
afstöðu sinni til annarra landa sem felast mundi í uppgjöf hlutleysis. Og ég
er ekki í neinum vafa um hver sé afstaða mikils meirihluta íslendinga í því
efni, enda er það þegar farið að koma í ljós. Og framtíðarstefnan hlýtur að
markast af vilja þjóðarinnar en ekki af hæpnum lögfræðitúlkunum liðinna
atburða.
En nú ætti almenningi að fara að skiljast til hvers refirnir voru skornir í
áróðri blaðanna síðustu mánuðina. Tilgangurinn var að liræða fólk til að
gína yfir þessari tálbeitu: hlutleysið er farið veg allrar veraldar, gífurleg
hætta steðjar að, eina úrræðið er vamarbandalag. Ekki er ljóst hvemig for-
svarsmenn vamarbandalags hugsa sér þátttöku íslands í því, enda hafa þeir
af skiljanlegum ástæðum viljað sem minnst um það tala. Satt er það, ennþá
vitum við ekkert um þau skilyrði sem okkur mundu verða boðin. En hitt
ætti hverjum manni að liggja í augum uppi, að eina framlag íslendinga til
slíks bandalags getur verið hemaðaraðstaða, þ. e. herstöðvar í einhverri
mynd. Vel kann að vera að slíkum herstöðvum verði valið eitthvert annað
heiti, eitthvert form sem hægt sé að dulbúa; annað eins hefur sézt fyrr. Um
það er að svo stöddu of snemmt að ræða. Hins vegar er það fjarstæða að ætla
að okkur verði boðin þátttaka í varnarbandalagi, sem í raun og veru er
hemaðarbandalag, án þess að okkur verði lagðar neinar kvaðir á herðar, —
kvaðir sem geta ráðið úrslitum um framtíð íslenzks sjálfstæðis, íslenzkrar
menningar og íslenzks þjóðemis.
Formaður Sjálfstæðisflokksins réttlætir þátttöku íslands í varnarbandalagi
m. a. með þessum rökum: „Brjótist styrjöld út veltur á öllu fyrir íslendinga
að forðast að varnarleysi þess hrópi á árásaraðilann: Taktu mig. Það er út-
látalaust, hér eru engar vamir en mikilvæg hemaðarleg aðstaða." (Mbl. 31/12
1948). Af þessum orðum verður ekki dregin önnur ályktun en sú að ætlunin
sé að hér á landi verði komið upp svo öflugum hervörnum að árásaraðili
mundi skoða hug sinn um að gera tilraun til að hertaka landið. Dettur
nokkmm í hug að slíkt sé mögulegt án erlendra herstöðva og erlends herliðs,
jafnvel á friðartímum? Og hvers vegna er það þá fjarstæða að nefna þetta
í sömu andránni og fyrri óskir Bandaríkjanna um herstöðvar á íslandi, eins og
Ólafur Thors telur í áðumefndri grein? Er það ekki einmitt þetta sem við
viljum helzt af öllu forðast, að erlent herlið sé hér langdvölum og erlend
stórveldi fái umráð yfir herstöðvum á íslenzkri gmnd? En það er rökrétt
og óhjákvæmileg afleiðing af því að ganga í vamarbandalag með vopnuðum
stórveldum, jafnvel þótt ekki verði þegar í stað farið fram á hersetu eða
opinberar herstöðvar.
Rétt er það að hlutleysi skapar ekki öryggi, en vamarbandalag gerir það
áreiðanlega ekki heldur. íslenzka þjóðin verður því að gera sér þessa úrkosti
Ijósa, og það nú þegar, án þess að láta blindast af hræðsluáróðri og hróp-
yrðum: Eigum við að halda fast við hlutleysi okkar, sem hefur verið undir-