Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Page 106

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Page 106
184 TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR Rannsókn eða nám í marxiskum fræðum við háskólana var jafn laumulegt og æsandi fyrirtæki og að lesa Nýja testamentið á grisku í byrjun 16. aldar eða að leggja stund á vísindi á 17. öld. Og þannig er þetta að mestu enn. Þó kom að því, að háskólaborgararnir neyddust loks til að fást við marxismann. Hann er nú orðinn verulegt umræðuefni á heim- spekisviðinu og hefur þegar vakið andstöðu. Röksemdir andstæð- inganna gegn marxismanum eru að miklu leyti sprottnar af mis- skilningi, en hann er reyndar engin tilviljun. Óskin um að hrekja marxismann á sviði stjórnmála og atvinnulífs tekur á sig gervi heimspekilegrar gagnrýni, — vitandi eða óafvitað. Tvær meginröksemdirnar eða árásarefnin gegn díalektisku efnis- hyggjunni eru að kalla í fullkominni mótsögn sín á milli, — og er það að líkum. Ónnur mótbáran er sú, að marxisminn sé aðeins óskilmerkilegt samsafn viðurkenndra spakmæla, en yfirleitt engin raunveruleg heimspekistefna, með því að hann staðhæfi ekki neitt, er sannað verði eða afsannað. Hin viðbáran er þess efnis, að marx- isminn sé ósveigjanlegt kreddukerfi, þykist geta ákveðið öll lögmál alheimsins í eitt skipti fyrir öll, skýrt fortíðina og sagt hið ókomna fyrir. Fyrir-fram-ákveðið viðhorf kann að ráða miklu um mótun slíkra skoðana, en þær verðskulda engu að síður nákvæma athugun. Þær bregða ljósi á afstöðu þeirra, sem eru andmarxistar eða ekki marxistar, en sýna einnig að nokkru leyti mistök þau eða misskiln- ing, sem einlægir marxistar hafa gert sig seka í, er þeir gerðu grein fyrir kenningu marxismans. Díalektik og vísindi Fyrri viðbáran er í reyndinni þess efnis, að marxisminn sé ekki vísindalegur. En sú skoðun stafar af misskilningi á inntaki og um- taki vísindanna. Það er hægt að skilgreina vísindin af þröngsýni og takmarka starfssvið þeirra við eðlisfræðilegar stærðir, sem unnt er að mæla af tiltölulegri nákvæmni, og við breytingar, sem sífellt endurtaka sig og fylgja óumbreytanlegum lögmálum. Þannig má útiloka marxismann —, en með því er líka ákveðið, að hverskonar rannsókn á þjóðfélaginu skuli ekki flokkuð undir vísindi. Sögu, hagfræði og stjórnmálum er úthýst — og reyndar þjóðfélagsvís-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.