Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Síða 65

Minningar úr stéttabaráttunni
samir borgarar“ voru hvattir til að koma niðrí bæ og verja Alþingishúsið.
Þá vissi maður það fyrir víst, að eitthvað mundi gerast.
Þegar ég kom niðreftir var fundinum að ljúka, enda mun hann hafa verið
örstuttur; þar hafði verið samþykkt krafa til alþingis um þjóðaratkvæða-
greiðslu. Og streymdu nú allir útá Austurvöll; er sagt að þar hafi verið um
10 þúsund manns áðuren táragasinu rigndi yfir fjöldann. Ég komst nokkuð
nálægt húsinu og sá þá, að þreföld röð manna stóð fast uppvið húsið og
snéri að mannfjöldanum. Ég þekkti þarna nokkra, þar á meðal imdirverk-
stjórann hjá Almenna; var hann nú hvítur sem nár og ekki beint upplits-
djarfur. Lengi vel gerist ekki annað en það, að fólk hrópar í kór: Þjóðar-
atkvæði! Þjóðaratkvæði! - allir nema hvítliðarnir við húsið, þeir virtust
ekkert hrifnir af svo lýðræðislegu fyrirkomulagi sem þjóðaratkvæðagreiðslu.
Þá taka nokkrir að kasta steinum, moldarkögglum og eggjum að húsinu, og
skömmu seinna þrýstir mannfjöldinn á okkur sem fremst stóðum; virtist
vera hugin- í fólki að ráðast inní húsið og hindra glæpinn með valdi, sem
auðvitað var það eina rétta, því þingheimur hafði ekki umboð frá nokkrum
manni til að taka þessa ákvörðun: þjóðin hafði aldrei verið spurð álits í
þessu máli, hvorki í kosningum né á annan hátt. Það sem meirihluti þings
var að fremja var eins gerræðis- og ólýðræðislegt og hugsast gat. En þá
gerir lögreglan útrás úr húsinu: fær þó ekki miklu áorkað. En i annað sinn,
jjegar útrás er gerð, tekur lögreglan hvítliðana með sér og er nú með gas-
grímur og kylfurnar hátt á lofti. Ég stend þá hjá öldruðum manni, sem
sennilega hefur villst þarna inní þvöguna fyrir einhverja tilviljun, því hann
er að tala um hvað það sé skelfilegt að fólkið skuli grýta húsið, og senni-
lega sé þetta alltsaman illa innrættir kommúnistar. Við skiptumst á nokkr-
um orðum í mestu vinsemd, en verðum þá að hörfa einsog aðrir til að vera
ekki troðnir undir. Berst nú leikurinn út völlinn, og sem ég forða mér uppí
styttuna af Jóni Sigurðssyni, þá heyri ég að gamli maðurinn hrópar í angist:
Það var ekki ég, ég er saklaus, það var ekki ég! Sennilega hefur hann verið
barinn einsog allir aðrir sem lögreglan og hvítliðarnir náðu í. Lítið sá ég
þó af Jjessu, þvi nú hafði táragassprengjunum verið kastað á allt og alla
og lá þykk móða yfir vellinum öllum. Lögreglan dró sig svo aftur inní
húsið með sina hvítliða og mannfjöldinn færði sig nær. En eftir þettia var
liúsið aldrei í neinni hættu.
í þessum átökum sýndi borgarastéttin algerlega yfirburði. Hún skildi
nauðsyn skipulagningarinnar. Það var meira en hægt var að segja um
verkalýðinn. Hugmyndin um að ráðast inní húsið virtist fyrst hafa komið
207