Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Síða 150

Sigurður Nordal
Gestrisni byggða og óbyggða
Eftirfarandi grein var rituð árið 1928, en er cndurprentuð hér, með leyfi höf-
undar, sökum þess að ritstjórn Tímaritsins virtist hún eiga nokkurt erindi við
tíðarandann á þeirri miklu ferðamálaöld sem nú er risin. Greinin var upphaf-
lega prentuð í Árhók Ferðafélags Islands 1928.
Á ferÖalögum hér á landi hefur fram að þessu verið gert ráð fyrir einni teg-
und þæginda, sem úti í löndum er orðin álíka úrelt og burðarstólar eða póst-
vagnar með sex hestum fyrir. Það er gestrisnin. Islenzkt sveitafólk er vant að
taka við langferðamönnum bæði af dyggð og skyldu. Það hefur látið bláó-
kunnugt fólk níðast á sér, vekja sig upp um miðjar nætur, setja heimilið á
annan endann, raska hvíld og vinnu um hábjargræðistímann, það hefur tínt
í gestina allt það bezta í kotinu, oft án þess að hugsa um nokkurt endurgjald,
hvað þá ávinning. Og enn heldur það fast við hin fornhelgu boðorð gestrisn-
innar, þótt gesturinn sé löngu hættur að vera það, sem hann áður var: sjald-
gæf tilbreyting í fásinninu, fréttaberi utan úr heiminum, — og þó að fólks-
eklan í sveitunum geri tímann dýrmætari með hverju ári. Hér er að gerast ein
bylting af mörgum í íslenzkum lífsháttum, og það er ef til vill fyrsta skylda
hins nýstofnaða ferðafélags að gera sér grein fyrir henni og taka breyting-
arnar réttum tökum.
Eg hef kynnzt svo mikið ferðalögum í nærsýslum Reykjavíkur, í Borgar-
firði og austan fjalls, á síðustu árum, að ég þori að fullyrða, að ferðamanna-
straumurinn er að verða landplága fyrir sveitirnar. Reykjavík hefur vaxið,
bæjarbúum aukizt skilningur á þörf tilbreytingar, samgöngutækin tekið stór-
um framförum, skipaferðum milli landa fjölgað og fleiri erlendir ferðamenn
slæðzt hingað. Höfuðstaðnum kann að vera hagnaður að erlendum gestum:
verzlunarmönnum, fylgdarmönnum, gistihúsum. Einstöku sveitaheimili kunna
að geta orðið gististaðir, bjargazt á gestum í stað heyskapar. En sveitunum
yfirleitt væri ofboðið með því að bæta nýjum ferðamannastraumum við það,
sem þegar er fyrir. Nú er Reykjavík ein engin tálbeita fyrir erlenda gesti. Það
verður að sýna þeim landið. En þegar svo er ástatt, verður að koma hetra
skipulagi á þann straum ferðamanna, sem þegar er óhjákvæmilegur, áður en
292