Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Qupperneq 164

Tímarit Máls og menningar
öffrum heimshlutum urðu lönd seinni til
aff fella niffur gjaldeyrishöft, enda voru
jiau víða innlendum iðnaffi til verndar aff
nokkru leyti.
Málum var svo komið 1959, aff Alþjóff-
legi gjaldeyrissjóffurinn gat staffhæft í
skýrslu sinni þaff ár: „Síðustu fimm ár
hafa mörg lönd gert gjaldeyriskerfi sín fá-
brotnari en áður, og það eru ekki fá marg-
brotin kerfi, samskeytt úr flóknum gengja-
riðlum, sem hafa alveg horfiff. Sem
stendur viffhafa færri en 10 affilar sjóffsins
kerfi margfaldra gengisskráninga, sem aff
sönnu verffa kölluff flókin.“13 í ársskýrslu
sinni um gjaldeyrishöft 1959 sagði sjóffur-
inn ennfremur: „Frá og meff 29. desember
1958 leyfffu flest lönd Vestur-Evrópu greið-
lega skipti alla jafna á útlendum rekstrar-
tekjum í gjaldmiðlum sínum yfir í erlenda
gjaldmiffla (en ekki á innlendum reikn-
ingi), innan opinberra gengismarka...
Onnur lönd, einkum á peningasvæffum
landa Vestur-Evrópu, hófust skömrnu síðar
handa um afflögun gjaldeyrisreglna sinna
aff þessum nýju aðstæffum ... Lönd þessi
leyfa tilfærslur á útlendum innstæffum í
gjaldmifflum sínum yfir í reikninga ann-
arra útlendinga um heim allan ... Þótt
þessi meginregla gildi einatt um greiðslur
úr landi, taka á hinn bóginn fá lönd viff
öllum gjaldmifflum upp í greiffslur fyrir
útflutning sinn.“14
13 International Monetary Fund, Annual
Report 1959, bls. 30.
14 Intemational Monetary Fund, Report
on Exchange Restrictions 1959, bls. 4. I
skýrslunni eru upp talin löndin, sem
leyfa greið skipti á útlendum innstæð-
um í gjaldmiðlum þeirra viff öffrani
gjaldmiðlum: Ástralía, Austurríki,
Belgía, Burma, Ceylon, Danmörk, Finn-
land, Frakkland, Sambandslýffveldiff
Þýzkaland, Ghana, Indland, Iraq, ír-
xiii. Notkun fjármuna sjóðsins.
Alþjóðlegi gjaldeyrissjóðurinn kallaði
inn stofntillög sín í desember 1940. Lána-
starfsemi sjóffsins hófst 1. marz 1947. Á
fyrsta fundi sínum gerffi stjóm sjóffsins
grein fyrir væntanlegri lánastarfsemi hans.
„Framkvæmdastjórar Alþjóðlega gjaldeyr-
issjóðsins túlka stofnskrá hans á þá leiff,
aff heimild til afnota af fjármunum hans sé
einskorffuð við not í samræmi við þau
markmiff lians aff veita í bráff affstoð til
aff standa straum af greiffsluhalla á rekstr-
arreikningi til eflingar ráffstafana í þágu
fjánnálalegs stöðugleika."15 Á fyrsta
starfsári sínu veitti sjóffurinn ýmsurn lönd-
um í Vestur-Evrópu lán í dollurum.
Næsta ár, 1948, hófu Bandaríkin fjár-
stuffning við Vestur-Evrópu, sem kennd var
viff utanríkisráðherra þeirra, Marshall
hershöfðingja. Sjóffurinn ákvað þá aff
halda aff sér höndum um aðstoff við lönd
í Vestur-Evrópu, meffan þau nytu þessa
fjárstuffnings Bandaríkjanna. Lánveiting-
ar sjóffsins féllu úr $ 408 milljónum og
S 208 miUjónum 1947 og 1948 niffur í
$ 101 miUjón 1949. Engin lán veitti sjóffur-
inn 1950. Lán sjóðsins 1951 og 1952 námu
S 35 milljónum og $85 milljónum.
Varfæmi sjóffsins í útlánum sætti gagn-
rýni á fundi stjómar hans 1951. Og sjóð-
urinn setti stefnu sína í lánamálum fram
aff nýju í ársskýrslu sinni 1952. Megin-
atriði hennar sagffi sjóffurinn vera þessi:
Lántakendur skulu fallast á skilmála um
endurgreiffslu lána sinna, áður en lánsfé
land, Ítalía, Jórdanía, Líbýa, Lúxem-
burg, Malaya, Marokkó, Holland, Nýja
Sjáland, Noregur, Pakistan, Portúgal,
Súdan, Svíþjóð, Túnis, Sviss, Suffur-
Afríka, Bretland.
15 Intemational Monetary Fund, First
Annual Meeting of the Board oj Gov-
ernors, 1940, bls. 106.
306