Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Blaðsíða 112

Tímarit Mdls og menningar
við þessa tvo rithöfunda, Nathalie Sarraute og Marguerite Duras. Ég ber allt
að því ótakmarkaða virðingu fyrir þeim báðum þó að þær séu afar ólíkar
innbyrðis. Hins vegar hugsa ég aldrei um verk þeirra sem kvennabókmenntir.
Ég veit að sjálfsögðu að þetta eru tvær konur, að þær líta á heiminn frá
sjónarmiði konu, en ég efast um að í skrifum þeirra og stíl sé hægt að finna
neitt sem beinlínis er hægt að stimpla sem kvennabókmenntir. Ég er afskap-
lega vantrúuð á hugtakið kvennabókmenntir eins og það hefur verið notað
undanfarin tíu, fimmtán ár. Mér finnst þetta ákaflega hæpin forsenda til
bókmenntarýni. Því hefur verið haldið fram að stíll kvenna og setningagerð
sé mjúk og fljótandi, vegna þess að málfræðin og stílreglur séu tilbúningur
karla, tákn fyrir valdið og annað eftir því. Mér finnst þetta gersamlega út í
hött. Ég hef ekki áhuga á að láta skilgreina mig sem kvenrithöfund, heldur
sem konu sem fæst við ritstörf. Eins og ef ég væri t. d. svört, þá skrifaði ég
ekki endilega svertingjabókmenntir. Hugtakið „kvennabókmenntir" fer í
taugarnar á mér vegna þess að ég hef ekki áhuga á að Iáta setja mig á ákveðinn
bás. Ef maður lætur stimpla sig er maður kominn á bás. Skilgreining Poirot-
Delpech er því hrópleg einföldun, bæði hvað varðar mín verk og verk minna
ágætu lærimæðra.
F. R.: Hvað þá með kvennabaráttuna?
D. S.: Vitaskuld helgast skynjun hverrar manneskju af því hvernig hún er
staðsett líffræðilega, af kynferði hennar. En það leysir engan vanda, sérstak-
lega ekki vanda rithöfundar. Ef rithöfundurinn væri fyrirfram mótaður af
kynferði sínu, væru það enn einar viðjarnar. Konan hefur nógu lengi verið í
viðjum þó við förum ekki að hneppa bækur hennar í aðrar viðjar með því að
flokka þær sem kvennabókmenntir, setja þær í afmarkað hólf. Það að skrifa er
einmitt að brjóta af sér hlekkina. Fyrir karlmann, þá hlekki að vera karlmað-
ur, fyrir konu, þá hlekki að vera kona. I báðum tilfellum skrifar manneskjan
sig frá hinu sjálfgefna og í áttina til einhvers sem við gætum nefnt frelsi.
F. R.: Þú sagðist dá Duras og Sarraute. Hverjar eru aðrar fyrirmyndir
þínar?
D. S.: Það er alltaf erfitt að koma sér upp lista rithöfunda sem mest hafa
mótað skrif manns. Ég hef alltaf haft áhuga á bókmenntum þar sem ákveð-
innar formfestu gætir. Ég hef aldrei getað fellt mig við þá hugmynd að
tungumálið sé gagnsætt, að tungan sé einfaldur miðill hugmynda. Hins vegar
hef ég alltaf verið vantrúuð á bókmenntir sem leggja of mikla áherslu á
formið. Ég er ekki sammála þeim sem segja að bókmenntirnar eigi að vera
einfaldur leikur með form. Þessar tvær öfgar réðu lengi ríkjum hér í Frakk-
landi og því hef ég fremur leitað í bókmenntir utan Frakklands. Þeir höfundar
hafa höfðað til mín sem halda jafnvægi milli þessara tveggja aðalþátta: þeir
vanda formið, en gæta líka að hugsuninni, leitast við að velta fyrir sér
102