Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 33

PÁLL S. ÁRDAL:
UM REFSINGAR.
Við gerum ráð fyrir því sem sjálfsögðum hlut, að refsing-
ar séu stundum réttlætanlegar. Eflaust telja flestir sig líka
vita mæta vel, hvað refsingar eru og hver sé réttlæting þeirra.
Þekkjum við þær ekki öll af eigin reynslu? Ef til vill vorum
við flengd í hemsku eða hirt á annan hátt fyrir að laumast
í búrið eftir einhverju góðgæti, stelast niður á hryggju eða
brjóta rúðu hjá nágrannanum. En ýmislegt er það, sem við
þekkjum af eigin reynd, en eigum þó erfitt með að skilgreina,
ef þess er krafizt.
Heimspekingar hafa oft velt þvi fyrir sér, hver sé réttlæt-
ing refsinga. En áður en við getum snúið okkur að því við-
fangsefni, verðum við að reyna að segja, hvað refsing sé. Við
verðum að reyna að skilja eðli refsinga, áður en við ræðum
réttlæting þeirra. Annars má vera, að við vitum ekki, hvað
við erum að tala um.
Við getum þá sagt, að vandamál okkar sé tvíþætt:
1. Hvað er refsing? — og
2. Hvernig má réttlæta refsingar, ef þær eru á annað borð
nokkurn tímann réttlætanlegar?
I. Hvað er refsing?
„ , Líklegt er, að við tökum fljótt eftir því, að
Kefsing og afbrot , . ,. ,
refsing er aiitai fyrir eitthvert afbrot. Et eg
loka mann inni einungis vegna þess, að mér er illa við hann,
eða ég gef manni á hann einungis til þess að laga á honum
andlitið, mundi enginn telja mig hafa refsað þessum mönnum.
En ef fógetinn lætur loka mig inni fyrir ölvun við akstur, er
um hegningu að ræða vegna þess, að hann lætur mig sæta
þessari meðferð fyrir afbrot. Eins getur barsmið verið refsing