Skírnir - 01.01.1963, Qupperneq 134

122
Sveinn Einarsson
Skírnir
Árið 1890 var meira að segja efnt til samkeppni um íslenzk
leikrit og heitið verðlaunum, 500 krónum, sem ekki var lítill
peningur þá; — að þessi hugmynd skyldi koma fram og verða
hrundið í framkvæmd, segir nokkuð um, hversu plægður
jarðvegurinn var orðinn.
Vert er og að hafa í huga, að leiksýningar áhugamannanna
á þessum tíma voru vanalega skipulagðar þannig, að gert var
ráð fyrir stuttu „leikári“, þ. e. leikið var í 2—3 mánuði, og
öll fjárútlát urðu að miðast við þetta. Varðandi umbúnað leik-
anna var góð stoð að Kúlissusjóði og eignum hans, þar sem
unnt var að ganga að þeim leiktjöldum, sem Sigurður Guð-
mundsson hafði gert fyrir sum íslenzku leikritin (t. d. ÍJti-
legumenn Matthíasar og Hellismenn Indriða Einarssonar),
svo og „rauðu stofu“, „gráu stofu“ og annað góss, sem þurfti
til fyrir dönsku vaudevillurnar. En væru valin til sýningar
leikrit, sem gerðu aðrar og flóknari kröfur um útbúnað, þá
var fjárhagsvoðinn vís; þessir stuttu söngvaleikir, sem Erik
Bögh og samtíðarmenn hans sömdu oftlega upp úr frönskum
og þýzkum smáleikjum, voru snöggt um áhættuminni en aðr-
ir leikir kynnu að vera, og fyrir þessum leikflokkum, sem oft
störfuðu aðeins í eitt ár eða svo, vakti fyrst og fremst að
skemmta — án tillits til svokallaðra „æðri markmiða11. Þó er
hér hægt að benda á meira „akademiska“ stefnu í leikrita-
valinu: það voru nemendur Lærða skólans og stúdentar, ýmist
hvorir fyrir sig eða saman, sem stóðu fyrir leiksýningum öll
þessi ár og gerðu í verkefnavali sínu meiri kröfur um hók-
menntalegt gildi. Sígildir gleðileikir lágu þá vel við, fyrst
Holberg, síðan Moliére, þar eð hinir ungu leikendur gátu hætt
upp við flutning verka þeirra það, sem á skorti í leikþroska
og' leikvana, með leikgleði og hugkvæmni. Ef svo bar við, að
einhverjir þessara ungmenna héldu tryggð við Thalíu, eftir
að úr skóla var komið, sá þess stundum merki, að þessi kynni
af bókmenntaverkum heimsins höfðu markað spor og urðu til
að auðga leikritavalið. Þannig má henda á sýningar á Jeppa
á Fjalli í Skandinavíu 1878—9, og sýningu Guðlaugs Guð-
mundssonar á Imyndunarveikinni í Glasgow 1885—6.
Með þetta í huga má, þótt í mjög stórum dráttum sé, skipta