Skírnir - 01.01.1963, Síða 64

60
Símon Jóh. Ágústsson
Skirnir
um. Fram undir miðja 19. öld kvað þó tiltölulega lítið að slík-
um bókum, en úr því fer þeim ört fjölgandi. Á þessari öld,
öld barnsins, hefur flætt yfir allar mennigarþjóðir þvílíkt
syndaflóð barna- og unglingabóka, að ýmsum þykir nóg um.
Mjög er vafasamt, hvort menn hafi hér ávallt erindi sem erf-
iði, því að magn og gæði haldast því miður ekki í hendur.
Verulegur hluti þeirra barnabóka, sem eru á markaðnum
hverju sinni, bæði hér á landi og annars staðar, mætti að
skaðlausu hverfa. En ekki má þó um of einblína á skugga-
hliðina. Skylt er að játa, að börn hafa aldrei átt kost á jafn-
mörgum góðum og fjölbreyttum bókum við sitt hæfi og nú.
En sá á kvölina, sem á völina. Hvemig eiga þau að skilja
þama sauði frá höfmm?
II.
Nú verður reynt að gera grein fyrir því í meginatriðum,
hvernig bókmenntasmekkur barna þróast, því að foreldrum
og öðmm, sem hafa bein og óbein áhrif á, hvaða bækur
börn lesa, þarf að vera nokkum veginn ljóst, hvers konar rit
hæfa þeim á hverju aldurs- eða þroskaskeiði þeirra. Þvílík
almenn vitneskja hrekkur þó oft skammt, þegar velja á bæk-
ur handa einhverju sérstöku bami. Jafnaldra böm em mjög
ólík að gáfum og gáfnafari, sum lesa lítið sem ekkert ótil-
kvödd, önnur liggja alltaf í bókum, og smekkur þeirra er að
sama skapi misjafn. Þessi munur á bæði rót sína að rekja til
ólíks eðlisfars og mismunandi áhrifa uppeldis og umhverfis.
Barn, sem vex upp á nær bóklausu heimili eða heimili, þar
sem það á aðeins kost á dagblöðum, vikublöðum og nokkmm
tízkureyfumm, er illa á vegi statt að þessu leyti, því að ekki
verður séð, að slík rit, þótt það lesi þau, stuðli vemlega að
andlegum þroska þess eða glæði smekk þess fyrir góðar bók-
menntir. Allt önnur og betri er aðstaða bams, sem vex upp
á bókaheimili með menntuðu og bókelsku fólki. Það venst
því að telja bækur og bókalestur sem sjálfsagða hluti, sem
heyra til mannlegu lífi. Sum slíkra bama lesa ung bækur
um margvísleg efni, svo sem alþýðleg fræðirit, ótilkvödd sér
til mikillar ánægju.