Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 78

74
Símon Jóh. Ágústsson
Skírnir
mennta, sem er í samræmi við skilningsgetu þeirra og áhuga-
mál, en búa ekki eingöngu að bókum, sem eru ritaðar sérstak-
lega handa bömum, þótt góðar séu. Réttmæti þessarar skoð-
unar verður enn augljósara, þegar ljóð em höfð í huga. Ég
held varla, að nokkrum heilvita manni dytti í hug að glæða
ætti Ijóðasmekk barna eingöngu eða nær eingöngu á ljóðum,
sem ort hafa verið sérstaklega handa börmnn. Ekki svo að
skilja, að þessi skáldskapargrein eigi ekki fullan rétt á sér,
ýmis ljóð, sem ort hafa verið sérstaklega handa bömum, em
prýðileg og hafa listrænt gildi. En börn hafa, ef svo má segja,
slegið eign sinni á öll þau ljóð, sem eru við þeirra hæfi, þótt
þau væm upphaflega ætluð fullorðnum mönnum eða mönn-
um yfirleitt. Með þessu móti geta höm notið miklu fjölbreytt-
ari skáldskapargilda en ef þau byggju eingöngu að harna-
ljóðunum. Og alveg sama máli gegnir um bókmenntir í lausu
máli. Barnabækur eða barnabókmenntir em þá allar þær
bækur og bókmenntir, sem börn hafa yndi af að lesa og em
við þeirra hæfi, hvort sem þær hafa verið samdar í upphafi
sérstaklega handa þeim eða ekki.
Tilfinningaáhrif þau, sem við verðum fyrir í bernsku, móta
í ríkum mæli skapgerð okkar og persónuleika. Þess vegna
hafa bókmenntirnar, sem orka á tilfinningarnar með sterk-
um og sefjandi tökum, mikið uppeldisgildi. Ævintýri og þjóð-
sagnir orka miklu dýpra og varanlegar á siðgæðisvitund bama
en prédikanir og áminningar. Áhrif góðra bókmennta á bams-
sálina vara alla ævi. Ef mér leyfist að taka dæmi úr persónu-
legri reynslu, þá minnist ég ávallt þeirra áhrifa, er ég las
kvæði Jónasar Hallgrímssonar 10 ára gamall og Grasaferð
hans, ýmis kvæði Matthíasar Jochumssonar um svipað leyti
og þýðingu hans á Þorgeiri í Vík. Sömuleiðis kvæði Gríms
Thomsens (1880) og Þyrna Þorsteins Erlingssonar. Ég man
enn glöggt þau áhrif, sem ég varð fyrir, þegar ég rakst á og
las Síðustu kennslustundina eftir Daudet, innan um ýmiss
konar minni háttar efni, sem mér er löngu liðið úr minni.
Ég gæti haldið þessari upptalningu lengi áfram. Okkur hætt-
ir við að vanmeta bókmenntaþroska hama á þann hátt, að við
höldum, að allt, sem er góð list, sé ofvaxið skilningi hama.