Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 182
170
Einar Ól. Sveinsson
Skírnir
dróttkvæði og skáldskaparmál og ýmis fróðleikur, sem þeim var tengdur".
Það skyldi þó aldrei vera, að Grottasöngur hefði verið skrifaður upp í
sambandi við samning Skjöldungasögu og svo sem til undirbúnings? Kyn-
leg forn réttritunareinkenni koma fyrir í kvæðinu, eins og þegar ‘Kœmia
Grotti’ í 10. visu er skrifað ‘Komia . . .’ í Konungsbók Snorra-Eddu, ‘Komi
á . . .’ í Trektarbók, og ‘né mœli svá’ er skrifað ‘ne moli sva’ í Konungs-
bók. Fleiri dæmi mun mega finna, sem túlka mætti á þann hátt, að vís-
ur hafi verið skrifaðar upp, þegar ritun sagna var undirbúin, en ekki er
tóm til að fara lengra út í þá sálma hér.
Á eitt kvæði skal ég drepa enn þá, Rígsþulu. Það má nú heita rétttrún-
aður, að Þrymskviða og Rigsþula séu ung kvæði, ort á 12. eða 13. öld.
Um skoðanir manna á Þrymskviðu mun valda mestu hin myndarlega rit-
gerð Jans de Vries, en um Rígsþulu hin fræga grein Heuslers um aldur
og heimkynni eddukvæða, en svo hafa Neckel, Jan de Vries og aðrir lagt
þar til málanna. Aldrei hafa rökin verið tekin til athugunar á opinberum
vettvangi lið fyrir lið, og væri þess þó mikil þörf. Ég hef reynt að kanna
öll rök, sem fram hafa komið um þetta, og fæ ekki séð, að verulegt hald
sé í nokkru þeirra. Undirstaðan, sem allt er reist á, virðist mér hugboð,
ekki hlutlæg rök. Rökin um hærri aldur gætu styrkari verið, en þó er
hreint ekki rétt að líta þau smáum augum, og ég fæ ekki séð, hvernig öll-
um rökum um írsk tengsl Rígsþulu verður hafnað. Enn fremur kemur mér
heldur en ekki spanskt fyrir sjónir, ef þjóðhættir hennar eru taldir ís-
lenzkir.Ekki er kostur að ræða þetta nánar, en eitt atriði finnst mér rétt
að nefna, af því að doktorsefni ræðir um það sérstaklega (204). Hann
minnist þar á orðaleikinn ‘Konr ungr’ > konungr og síðan á nafnið
‘Rígr’ og segir: „Þó að hér sé að dómi nútímamanna farið aftan að hlut-
unum — Konr ungr > konungr — er ekki um gamansaman orðaleik að
ræða, heldur vísindalegar orðaskýringar eftir tíðkanlegum aðferðum mál-
vísinda og sagnfræði á miðöldum . .. Fleira má nefna af slíku tagi. Danur
er auðvitað goðsögulegur konungur (eponym), og draga Danir nafn sitt
af honum.“ O. s. frv. Hvers vegna tiltekur höfundur, að þetta hafi verið
sérstaklega í mál- eða sagnvísindum midalda? Það má fullyrða, að hjá
dróttkvæðaskáldum komi fyrir miklu margbrotnari orðaleikir, ýmist um
mannanöfn eða samnöfn. Síðar í bókinni (230) minnist doktorsefni á
skýringu Skjöldungasögu á nafni Leifs konungs, svo og Fróða; hann minn-
ist aftur á nafnhetju eins og Dan, enn fremur á Nór, svo og Álfsættina,
sbr. Álfheimar og elfr og tengslin Ás: Asía og Scythia: Svíþjóð. Aftur
talar hann um málvísindi og sagnfræði miSalda, en játar þó, að ekki sé
víst, hvort nokkrar af þessum lærðu eða hálflærðu orðaskýringum séu frá
hinum upprunalega höfundi Skjöldungasögu runnar eða ekki, þær geti
verið eldri. Því er ég sammála. En ég tei hæpið að fara langt i að eigna
þvílíkar orðaskýringar miðöldum sérstaklega, þegar frá eru tekin orða-
tengslin Ás—Asía, Scythia—Svíþjóð. Mér finnst doktorsefni vera hér að
óþörfu að strekkja í eina átt. 1 elzta germanska plaggi, sem varðveitt er,