Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 202

190
Ritfregnir
Skírnir
bæta úr þessu með því að athuga samstæður, sem eru með Snorra (A og B)
og Hallfreðarsögu, Heiðarvígasögu og Fóstbræðrasögu. Kemur þá í ljós,
að samstæðum með Snorra og Egilssögu fækkar ekki í hlutfalli við hinar
sögurnar (Snorri—Laxdæla o. s. frv.). Af þessu dregur P. Hallberg þá
ályktun, að nálægð í tíma skýri ekki tengsl Snorra og Egilssögu. En nefna
má, að aldur Hallfreðarsögu, Heiðarvigasögu og Fóstbræðrasögu er nokk-
uð óviss, og engin þeirra er rituð í Borgarfirði, að því er ætlað er.
Egilssaga gerist nær öll á erlendri grund. Sjálft söguefni hennar um
víkingalíf og hirðlíf gæti því að einhverju leyti verið skýringin á skyld-
leikanum með Heimskringlu eins og ýmsar samstæður með þeim vitna
um: bjáSa út her, hasla völl, herklœSask, hernema, herliS, hertogi, kon-
ungssonr, skipaherr, ráSgjafi, finnferS, finnkaup o. s. frv. P. Hallberg
reynir að bægja þessari óvissu frá með því að huga að samstæðum með
Ölafssögu Tryggvasonar eftir Odd Snorrason og nefndum sögum og kemst
að þeirri niðurstöðu, að efnið skipti ekki máli. Ég dreg þetta í efa. Ólafs-
saga Odds hefur of mikið helgisagnaefni til þess að hún sé heppileg við
þessa rannsókn. Miklu betra hefði verið að taka til dæmis Fagurskinnu
(eða Morkinskinnu) til samanburðar, því að hún er skyldari Egilssögu
og Heimskringlu að efni og þar að auki rituð um svipað leyti.
Snorri styðst, eins og kunnugt er, við ritaðar heimildir. Stundum fer
hann frjálslega með þær, stundum þræðir hann þær orðrétt að kalla.
Snorri hefur því tekið mikinn hluta orðaforðans í Heimskringlu úr öðrum
ritum og þar á meðal drjúgan hluta samstæðnanna með Egilssögu. Sam-
stæður þessar geta því ekki sýnt persónulegan stíl Snorra nema að vissu
marki, og frændsemin með Heimskringlu og Egilssögu kann því að vera
fólgin í sameiginlegum heimildum. P. Hallberg hefur ekkert hirt um
þetta, og þykir mér það mikill galli á rannsókninni. Að mínum dómi
hefði verið nauðsynlegt að flokka, eftir þvi sem föng voru á, samstæðumar
í tvo flokka: t) þær sem benda til persónulegs stíls Snorra og — 2) þær
sem teknar eru úr heimildarritum hans.
Skrár Hallbergs bera með sér, að samstæður Njálu og Laxdælu eru
tæplega þrisvar sinnum fleiri en samstæður Njálu og Egilssögu og allt
að því hálfu fleiri en Njálu og Eyrbyggju. Samstæður Njálu og Laxdælu
eru því miðað við sömu sögur hlutfallslega fleiri en Snorra (A og B) og
Egilssögu. Af þvi mætti ráða, að sami maður hefði ritað bæði Njálu og
Laxdælu, ef ályktunaraðferð P. Hallbergs um Snorra—Egilssögu væri beitt.
En í þessu dæmi skýrir Hallberg frændsemina með rittengslum, sem ugg-
laust er rétt. En af öllu þessu leiðir að minni hyggju, að samstæður
Heimskringlu og Egilssögu einar sanna ekki endanlega, að Snorri hafi
ritað Egilssögu, einhvers konar rittengsl gætu fullt eins vel komið til
greina.
Svarar þessi geysilega vinna kostnaði? Eitt er víst, að listargildi Egils-
sögu eykst ekkert við það, þótt Snorri kynni að vera höfundurinn.
Bjarni GuSnason.