Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Qupperneq 40

Bjami Sigurðsson
hafa fellt sig við þýðingu þeirra. En að hvatningu Péturs Péturssonar
fylgdu Fræðin 2. útgáfu 1878 og æ síðan í þýðingu Helga sjálfs.
Helgakver eða átján kafla lcverið, eins og það var líka kallað, er enn í
minnum margra, enda létu einstakir prestar læra það fram yfir 1930, og
þorri íslenzkra bama lærði það utan bókar í hálfa öld, enda var varla
hægt að segja, að önnur bók væri notuð eftir útkomu þess næstu tvo
áratugina. Kom 12. útgáfa kversins út árið 1924.
í Helgakveri fékk hvert spumingabam rækilega fræðslu um alla
eiginleika guðs. En kverið lætur ekki þar við sitja, heldur fræðir
spumingabamið um heilaga þrenningu, sköpun heims og manns, forsjón
guðs, englana, syndina, iðmn og endurlausn, náðarmeðulin, heilagan
anda, dauðann, dómsdag og annað líf. Þama er saman komin í lítilli bók
fræðsla um upprunalega kenningu kristins dóms ásamt helztu fræðilegum
niðurstöðum þýzkra og danskra trúfræðinga frá siðbót og fram á 19. öld.
Þá hlýðir að geta þess hér, að út kom í Reykjavík 1878 bókin Suttur
Leiðavísir til að spyrja böm úr bamalærdómi síra Helga Hálfdanarsonar
prestaskólakennara eftir Pétur biskup. Þessi bók er 136 bls. í litlu broti.
Hún kom út í 2. útgáfu á Akureyri 1888 og er í þeirri útgáfu 151 bls.
Stuttur formáli höfundar fylgir, og segir þar m.a. á bls. IV.: „Þessi
leiðarvísir minn má því heita nokkurs konar stafrófskver, sem
kennendumir geta haft sér til hliðsjónar.“
Og enn mátti sjá lífsmark með Helgakveri um miðja öldina, er sr.
Guðmundur Einarsson prófastur gaf það út í endurskoðaðri og styttri
útgáfii 1944.
Árið 1899 kom út í Reykjavík bókin Kristilegur barnalœrdómur eftir
Thorvald Klaveness prest í Kristianíu í þýðingu Þórhalls Bjamarsonar
forstöðumanns prestaskólans, síðar biskups. Kom 6. prentun kversins út
1923, og naut það allmikilla vinsælda. Klavenesskverið var talsvert styttra
en Helgakver, og kölluðu sumir það af þeim sökum tossakverið, enda var
tossakver Balslevs úr sögu, þegar hér var komið. Klaveness, (1844-1915),
var prestur í Ósló; talinn góður predikari.
Kristin barnafrœði í Ijóðum heitir bók eftir sr. Valdimar Briem,
(1848-1930), síðar vígslubiskup, sem út kom í Reykjavík 1906. Bókin er
74 bls. auk efnisyfirlits og erindis, sem bókin hefst á um trú, von og
kærleika. Hún er í tveimur hlutum, bls. 1-41 og 42-71. í fyrri hlutanum,
sem ber heitið Kristileg trúaratriði, em 20 kaflar. í seinni hlutanum,
Kristilegar lífsreglur, em 10 kaflar. Á blaðrönd em prentaðar ívitnanir í
Ritninguna, oft 5-6 á hverri blaðsíðu. Allmargar ívitnanir em merktar
stjömu, og ber að nema þær utan bókar.
önnur kver í notkun á þessari öld em þessi helzt:
Kristin fræði eftir sr. Friðrik Hallgrímsson. Sú bók kom fyrst út í
Reykjavík 1931 og hefir oftsinnis verið prentuð síðan, enda var hún það
kver, sem mest var notað löngum eftir útkomu hennar og er jafnvel notuð
enn í dag.
Námsbók í kristinfræðum handa börnum eftir sr. Böðvar Bjamason
kom út í Reykjavík 1932. í formála segir höfundur m.a.: „Hugsun mín er
38