Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Síða 51

Kvennaguðfræði og kynbundin túlkunarfræðileg ritskýring
heldur snertir þetta í heild sinni allar þær forsendur sem einstaklingur kann
að hafa fyrir kristni sinni yfirleitt. Það er góð ástæða til að spyrja hvort
kristnin í heild siimi sé fyrir konur. Ég vil sýna fram á þetta með tveimur
dæmum:
í kristssálminum í Filippíbréfinu 2:5-11, sviptir hann sig öllu, hann sem
upphaflega var í Guðs mynd og þolir algera auðmýkingu til marks um
hlýðni sína. Fyrir það hlýtur hann laun hjá Guði og er loks hafinn til
herradóms yfir heiminum. Páll notar sálminn til að leggja á það áherslu við
Filippímenn, að valdaafsal og sjálfsfóm séu nauðsynleg með skírskotun til
einingar í söfnuðinum. Eigi söfnuðurinn að standast sem félagsskapur með
viðnámsþrótt, verða þeir stóm og sterku að svipta sig styrk sínum og
yfirburðum í þágu félagsheildarinnar. Það er skýrt að þessari brýningu er,
eðli málsins samkvæmt, aðeins beint til þeirra sem í raun hafa eitthvað til að
afsala sér. Það er þýðingarleysa að krefjast valdaafsals af konunni eða
þrælnum sem alls ekki teljast meðal einstaklinga er hafa vald á eigin lífi og
leggja að auki áherslu á launin fyrir algjöra sjálfsfóm. Við verðum því að
skoða tilfelli þessa kristssálms sem tjáningu karllægrar kriststúlkunar, sem
einungis er beint til þýðingarmikilla karla í söfnuðinum. Þar við bætist, að
sálmurinn gerir ráð fyrir orsakasamhengi milli niðurlægingar og upphafn-
ingar, hlýðni og launa sem einmitt er ótvírætt merki um hið stigskipta
valdakerfi sem auðkennir feðrahverft skipulag félagslegrar skipanar sem
fyrst og fremst tekur mið af kynferði. Það er vel að merkja, ekki léttvægt
efni sem sett er fram á þennan hátt, heldur þvert á móti aldeilis miðlæg
hugmynd, bæði um Jesúm sem Krist og um eftirfylgd hinna kristnu við
Krist. Hvað verður afgangs handa konum af þessari kristsmynd? Við hvaða
kjör getur kona lifað lífi sínu í eftirfylgd við Krist þegar þau skilyrtu
lífsform sem hér um ræðir, hafa alls ekki sömu þýðingu og því síður sama
gildi í hefðbundnum reynsluheimi karla annars vegar og kvenna hins vegar?
í sálmi N.F.S. Grundtvigs: „Gud Herren saa til jorden ned“, sem er nr.
434 í dönsku sálmabókinni, hljóðar þriðja versið svo:
Men du vil ingen synders död,
og raad du har udgrundet,
derfor det over jorden löd:
Den rene har jeg fundet,
det er min Sön, men dog en mand,
og blive skal for mig som han
enhver, som tror paa Sönnen.
Það er ljóst að með orðinu „mand“, á Grundtvig við „menneske“, en það er
ekki þar fyrir, þýðingarminna að veita því athygli, hvemig þessi tvö orð
þýða raunar eitt og hið sama. Samkvæmt eðli málsins, verður ekki hjá því
komist að það hafi afleiðingar fyrir hverja konu að vera, nauðug viljug,
umlukin hugmyndinni um karlinn sem viðmiðunarmannveruna. Sé þetta
tengt því, að það sé Sonurinn Kristur, sem teflt er fram sem marki trúarinnar
og sem fyrirmynd til eftirfylgdar og eftirbreytni, þá er kallæga kriststúlkun
49