Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Side 161

Áfangar á þroskaferli trúarinnar
okkur samfélag við Guð sem gerir okkur kleift að njóta raunverulegra
samskipta við systur okkar og bræður og vináttu við sköpunarverkið.
Lokaorð
í glímu minni við kenningu Fowlers og þær hugleiðingar sem hann setur
fram hafa að sjálfsögðu vaknað í huganum fjölmargar spumingar. Jafnframt
tel ég mig skilja betur sitthvað sem mótað hefur og endurmótað sjálfan mig
og þá glímu sem það hefur kostað.
Sú spuming sem efst er í huga varðar mikilvægi hinnar fyrstu reynslu
manneskjunnar í heiminum og þann grundvöll trausts eða skort á því sem
um var rætt sem grundvallaratriði í þroskaferlinu. Hvemig em nútíma-
samfélagshættir fallnir til að skapa foreldrum og öðmm uppalendum tíma
og forsendur til að byggja upp slíkt traust?
Aðrar spumingar snerta starf kennarans, enda fyrst og fremst á þeim
vettvangi sem ég hefi rætt þessar kenningar. Er námsefni og kennslu-
aðferðir sem beitt er í samræmi við það sem læra má af þessari kenningu?
Hvaða afleiðingar hefur það í trúfræðslu og trúarlegu uppeldi, að um það
bil sem einstaklingurinn nær tökum á formlegum aðgerðum og hefur
forsendur til að glíma við óhlutstæð hugtök, lýkur nánast allri formlegri
fræðslu á þessu sviði. Hvaða afleiðingar hefur það að framhaldsskólar hér á
landi em nánast gersneyddir öllu námsefhi sem vakið getur eða stuðlað að
umræðu um og glímu við spumingar er snerta gildismat, trú og lífsskoðun?
Þetta vekur að sjálfsögðu einnig spumingar er varða kirkjuna og kristin
trúfélög. Hvemig er boðun og fræðslu háttað á þeim vettvangi? Hvemig
mætir hún þörfum ólíkra einstaklinga. Er skýringin á tilkomu þeirra trú-
félaga sem sprottið hafa upp á síðustu ámm utan við þjóðkirkjuna fólgin í
því að þar er þörfum ákveðinna einstaklinga sinnt betur. Em flokkadrættir
oftar en ekki merki um ólíka formgerð hugsunar þeirra sem verða viðskila,
fremur en ólíkt inntak viðhorfa. Þannig mætti lengi spyrja.
Það er að vonum að kenning Fowlers hefur mætt margvíslegri gagnrýni.
Það er utan ætlunarverks míns að tíunda hana hér. Eigi að síður vildi ég
drepa á tvö atriði.
Hið fyrra er sú skilgreining á trú sem Fowler gengur út frá. Guðfræðingar
ýmsir, einkum mótmælendur, hafa gagnrýnt þessa skilgreiningu og talið
hana ógilda í þessu sambandi. Trúin sé guðs gjöf, óháð þroska og vits-
munum. Þess vegna sé villandi ef ekki ógilt að ganga út frá svo víðri
skilgreiningu á trú. Ennfremur hefur verið bent á að með því að ganga út frá
þessari víðu skilgreiningu, sé ýtt undir þá afstæðishyggju sem segir að hver
sé sæll í sinni trú.
Síðara atriðið er gagnrýni úr röðum sálfræðinga þess efnis að fráleitt sé
að kalla þetta kenningu um trúarþroska. Þetta sé fyrst og fremst kenning um
persónuþroska, þar sem hún tekur til svo margra þátta í mannlegri veru.
159