Jón á Bægisá - 01.12.2010, Page 15

Um hinar mismunandi pýíingaraðferSir
Fyrsta þýðingaraðferðin verður fullkomin sinnar tegundar, þegar segja
má að hefði höfundurinn lært þýzku jafnvel og þýðandinn latínu, þá hefði
hann þýtt verkið sitt (sem er upphaflega samið á latínu) einmitt á þann veg
sem þýðandinn gjörði það í raun. En hin aðferðin, af því að hún sýnir ekki
hvernig höfundurinn hefði sjálfur þýtt, heldur hvernig hann hefði sem
innfæddur Þjóðverji ritað á þýzka tungu, hefir naumast annan mælikvarða
á fullkomnun en þann, að ef mætti breyta öllum þýzkum lesendum í sam-
tímamenn höfundar nákunnuga honum, þá væri verkið þeim algjörlega
hið sama og þýðingin er þeim nú, þegar höfundur hefir breytt sér í Þjóð-
verja. Þessi aðferð er greinilega þeim hugleikin sem hagnýta sér þá formúlu
að þýða beri höfund eins og hann hefði sjálfur skrifað á þýzku. Ut frá þess-
ari andstöðu ætti að vera fyllilega ljóst hve frábrugðin vinnubrögð aðferð-
anna tveggja eru í smáatriðunum og hversu illskiljanlegt og reikult verkið
verður ef skipt er milli aðferða í miðjum klíðum. Og eg vil enn fremur
meina að utan þessara tveggja sé engin þriðja aðferð til sem vinnur að
skýru markmiði. Vissulega er ekkert annað háttalag mögulegt. Aðskildu
aðiljarnir tveir verða annað hvort að mætast miðja vega - en það er ávallt
hjá þýðandanum - ellegar annar verður að færa sig alla leið til hins; af þeim
tveimur kostum* 1 telst einungis annar til þýðingarsviðsins: hinn væri fyrir
hendi ef, í þessu tilfelli, þýzku lesendurnir næði fullkomnu valdi á latínu,
eða, réttara jafnvel, latínan næði valdi á þeim.
Hvað sem menn síðan segja um þýðingar, að þær séu eftir bókstafnum
eða merkingunni, tryggar eða frjálsar, eða hvernig sem ella má að orði
komast um þenna mismun, þá teljast þær allar til annarrar þessara tveggja
aðferða. En ef á að skilgreina hér galla eða kosti, þá er hið trygga og hið
merkingarbundna, ellegar hið of bókstaflega og hið of frjálslega, eigi það
sama í annarri aðferðinni og í hinni. Ætlun mín er því, að öllum smáatriðum
slepptum (en þau hafa verið ítarlega rædd meðal sérfræðinga), að skoða
eingöngu algengstu drætti beggja aðferðanna, til að glæða skilning á því í
hverju erfiðleikar og kostir hvorrar um sig eru fólgnir og hvernig þær fara
að því að ná markmiði sínu og hvar mörkin eru fyrir nothæfni þeirra.
Tvennt verður eftir ógjört þegar þessari ritgjörð sleppir, því hún er ekki
nema inngangur. Annars vegar mætti búa til leiðarvísi fyrir hvora aðferð,
þar sem vísað er í mismunandi tegundir orðræðu, og hins vegar mætti
safna saman fremstu tilraunum eftir hvorri aðferðinni til samanburðar og
gagnrýni, og þar með varpa enn fremur ljósi á viðfangsefnið. En hvort
tveggja verður að bíða annars manns eða alltént annars tækifæris.
ég það þannig í textanum: „til lesenda“ en „til móts við höfundinn“).
i Skv. mínurn skilningi á „tveir kostir" hér við i: H -* L eða 2: L -► H (sbr. neðanmáls-
grein á bls. 12) og af þeim fellur eingöngu L -> H undir þýðingu.
á jdayeliá — Ég kann að þýða; það kunnið þið ekki.
13