Jón á Bægisá - 01.12.2010, Síða 63

Úr Stylistique comparée du franfais et de l’anglais
Dæmi i: í texta eftir Duhamel1 væri óhugsandi að þýða Au début des temps
[I upphafi tímans] á ensku When the house was new2 ef ekki væri vitað að
textinn fjallaði um gamalt hús eins og fram kemur í efnisgreinunum á und-
an. I texta eftir R. Frost3 sem hefst á orðunum: Something there is that does
not like a wall or something þýtt On dirait qu’un sort s’acharne sur les murs
[Ætla mætti að bölvun hafi lagst á veggina] vegna ljóðlínanna næst á eftir
sem minna á töfraþulur og hjátrú. I rauninni segir sort [bölvun] meira en
something en þær viðbótarupplýsingar eru einungis á yfirborðinu eins og
fram kemur í umfjöllun4 hér á eftir um ávinning og tap.
Dæmi 2: Það er mjög áhugavert, út frá kennslufræðilegu sjónarmiði, að láta
nemendur kanna hvaða þættir það eru nákvæmlega, í hverju samhengi fyrir
sig, sem réttlæta útskýringu á tilteknu hugtaki. I texta eftir H. MacLennan,5
til dæmis, er flat þýtt posées a plat [lagðar flatt], en þá útskýringu verður
að tengja með áherslu við eftirfarandi orð: propellers (skrúfa er ekki flöt),
sprawled, waiting to be connected to their shafts. Á sama hátt er sprawled þýtt
étalent leurspales [breiða úr skrúfublöðum sínum] vegna þess að vitað er að
um er að ræða propellers. Þessi útskýring ætti ekki við hvaða hlut sem er,
dæmi: sprawling on a bed: vautré sur u?i lit [flatmagandi í rúminu].
Finna má tilvik þar sem þýðingin lýtur hvorki að formgerðinni né samheng-
inu og erfitt er að skynja heildarmerkinguna nema fyrir þann sem þekkir
aðstæðurnar sem skilaboðin vísa til. Hér er átt við sum skilti, tilkynningar
og auglýsingaspjöld sem erfitt er að skilja án útskýringar. Varla væri hægt að
þýða setningu eins og You’re oti! (En sc'ene!)[Á svið!] án þess að skírskotað sé
til aðstæðna. Efsíðan tvíræðni gætir í formgerðinni, til að bæta gráu ofan
á svart,6 þá finnst alls engin frambærileg þýðing. Je suis votre femme7 getur
verið / am your wife eða / am following your wife og á sama hátt er aller a
l’école sama og to go to (the) school og aller d l’École merkir to attend courses
at some specializedinstitutioti (sbr. kennaraháskóli).8 Rétt er að veita athygli
1 Georges Duhamel (1884-1966), franskur rithöfundur.
2 I textanum er þó nokkuð af setningum á ensku, þar sem verið er að bera saman dæmi á
ensku og frönsku. Ég geri ráð fyrir fyrir almennri enskukunnáttu lesandans og þýði því
ekki enska textann á íslensku, en hins vegar eru dæmi á frönsku þýdd yfir á íslensku.
3 Robert Lee Frost (1874-1963), Ijóðskáld frá Bandaríkjunum.
4 „Umfjöllun” er hér bætt inn í setninguna.
5 Hugh MacLennan (1907-1990), kanadískur rithöfundur.
6 Pour comble d’infortune þýðir „hámark ógæfunnar” þ.e. getur ekki orðið verra. Samsvar-
andi íslenskt orðatiltæki er „að bæta gráu ofan á svart“.
7 Sögnin suivre getur bæði merkt að „vera“, sbr. „ég er konan þín“, og einnig „fylgja“, sbr.
„ég fylgi konunni þinni“ eða jafnvel „elta“, sbr. „ég elti konuna þína“.
8 Hér felst munurinn í þýðingu annars vegar á „école" með litlum staf sem er notað al-
á jffiayúá— Ég kann að þýða; það kunnið þið ekki.
61