Jón á Bægisá - 01.12.2010, Síða 87

Tekist á um Tbomas Gray
Við samanburð þessara tveggja þýðinga kemur glöggt í ljós að sjónarmið
þýðendanna stangast víða á. Það fyrsta sem stingur í augu er ólíkt málfar
og tónn þeirra Einars og Páls. Gray var þeirrar skoðunar að rnálfar líð-
andi stundar ætti ekki heima í ljóðlist,1 og sést það viðhorf greinilega, ef
frumtexti kvæðisins er skoðaður. Líkt og Gray leitast Einar við að nota
fremur hátíðlegt bókmál, en það gerir Páll síður. Hann leitar lags þar sem
hann getur til að nota venjulegt talmál og skapa hversdagslegt andrúmsloft.
Þannig verður höfugt göngulag plógmannsins í fyrsta erindi Einars að lún-
um bónda sem lötrar heim af akrinum í þýðingu Páls. Og ýmis fleiri dæmi
má nefna. „Kvöldsvæft fiðrilds flug“ (2. e.) verður að venjulegu flugnaþysi;
„þýfi leiða“ (4. e.) að moldar-hauga röðum; sáðmörk (7. e.) að ekru, og
Cromwell sem er „saklaus lands um blóð“ (15. e.) að Cromwell sem er „laus
við rán og morð“. Þannig virðist Páll vilja árétta að kvæði sem fjallar um
alþýðu manna skuli einnig taka mið af málfari venjulegs fólks þar sem því
verður við komið.
Kvæði Grays fjallar eðlilega nokkuð um greftrunarvenjur; annars veg-
ar eins og þær blasa við honum í kirkjugarði hinna snauðu þorpsbúa og
hins vegar þær sem hann þekkir þegar um efnafólk er að ræða. Hér skerpir
Páll þennan stéttamun sem nær út fyrir gröf og dauða miklu meira en Ein-
ar í þýðingu sinni. Undir moldarhaugunum liggja þorpsfeðurnir í sínum
þröngu gröfum (4. e.); einungis fábreytt merki prýða grafir þeirra (20. e.),
og eftirmælin eru ljóðabrot rist með kuta af leirskáldum sem reyna að nota
guðsorð til að leggja út af dauðanum við þá sem eftir lifa. Hinir ríku eiga
sín háu og löngu grafhýsi og létu við útförina syngja dýra sálma sér til
vegsemdar (10. e.). Minning þeirra á svo að lifa í dauðum líkönum og
duftkerjum með virðulegum áletrunum sem eru, þegar öllu er á botninn
hvolft, ekki annað en sagnakrot (11. e.). Hér leynir fyrirlitningartónn Páls
sér ekki, og að auki gefur hann í skyn að svona vilji yfirstéttin („sælker-
arnir“) — og ef til vill kirkjan líka („tízkan heimtar") — hafa sómasamlega
greftrun.
Um þessi atriði fer Einar aðrar leiðir. Víst eru grafirnar eins og þýfi í
garðinum, en þorpsfeðurnir eiga þar hver sitt rúm; grafarmerkin eru að
vísu smá, lág og brothætt, en eftirmælin skráð af „leikmannslist11 og guðs-
orðið á krossmörkunum hið þarfasta, því að „góður maður“ má af því læra
um dauðann. Greftrun hinna ríku er vissulega viðhafnarmeiri; þeim er
sýnd öll hugsanleg vegsemd við útförina (10. e.), og þeir eiga sínar höggnu
styttur (11. e.), en þannig er heimurinn, og Einar gefur hvergi í skyn að það
hneyksli hann neitt.
1 Sjá A. L. Lytton Sells, Thomas Gray: His Life and Works, London: Allen & Unwin, 1980,
bls. 257.
á LdSa’ý’/há — Ég kann að þýða; það kunnið þið ekki.
85