Skírnir - 01.04.2013, Page 27

SKÍRNIR
VALDIÐ FÆRT TIL FÓLKSINS?
25
„Hvaða gildi eða hugsjónir vilt þú að séu ráðandi í íslensku sam-
félagi?" Annar hluti fundarins var helgaður framtíðarsýn og á
borðum var spurningin: „Hvernig vilt þú hafa íslenskt samfélag í
framtíðinni?“ I þriðja hlutanum voru tiltekin þemu skoðuð í ljósi
grunngildanna sem valin voru í fyrsta hluta og framtíðarsýn mótuð
í ljósi þeirra. Allt gerðist þetta á bilinu 10-18 fyrrnefndan dag, með
kaffi- og matarhléum (Handrit lóðs 2009).
Þetta skipulag og þessi tímarammi gerðu það að verkum að lít-
ill tími var til að ræða þessi stóru mál. En það var líka hluti af hug-
myndafræðinni að forðast réttnefndar umræður sem, þegar best
lætur, leiða til þess að málefni skýrast og menn skipta um skoðun
í ljósi góðra röksemda sem fram koma. Málefnaleg rökræða sam-
rýmist ekki aðferðafræði mauraþúfunnar, enda má ætla að hún
geti truflað „innsæi og vit heildarinnar“ sem laðað er fram um-
hugsunarlaust. Markmiðið var „að kalla fram margar og fjöl-
breytilegar hugmyndir" og því var það brýnt fyrir lóðsum að
ástunda „jákvæðni" og forðast að gagnrýna hugmyndir og leggja
dóm á þær (Handrit lóðs 2009: 3). Umræður voru takmarkaðar
við það „að ræða stuttlega um meiningu og innihald" (Handrit
lóðs 2009: 4) þeirra gilda sem fram voru sett. Áhersla var lögð á
jafngildi allra viðhorfa en vægi þeirra var ákvarðað með atkvæða-
greiðslu.
Allar niðurstöður þessa fundar voru skráðar og flokkaðar, en
„um 12 þúsund hugmyndir ... urðu til á fundinum“ („Niðurstöður
þjóðfundar“ 2009). Þungamiðja hugmyndanna voru gildin sem
þátttakendur settu fram í fyrsta hluta fundarins. „Heiðarleiki“ var
valið vinsælasta gildið, en gildin „réttlæti“, „jafnrétti", „virðing“ og
„frelsi" komu fast á hæla þess. Þetta kemur ekki á óvart þar sem
þessi gildi, einkum heiðarleiki og réttlæti, endurspegla þá umræðu
sem varð í samfélaginu í kjölfar bankahrunsins.11 Gildin voru tengd
við níu þemu eða málaflokka þar sem fjölmargar hugmyndir (alls
162) voru settar fram um framtíðarsýn. Hér er dæmigerð fram-
tíðarsýn undir þemanu „jafnrétti“:
11 Þó má benda á að þessi gildi hafa áður reynst vera landsmönnum efst í huga, sbr.
Salvör Nordal 2000.