Skírnir - 01.04.2013, Qupperneq 35

SKÍRNIR
VALDIÐ FÆRT TIL FÓLKSINS?
33
Stjórnlagaráð brást af örlæti við þessum kröfum þjóðfundarins,
enda áttu hugmyndir um beint lýðræði mikinn hljómgrunn innan
ráðsins:
Fullyrða má að þorri stjórnlagaráðsfulltrúa hafi verið á þeirri skoðun að
auka bæri aðkomu almennings að töku mikilvægra ákvarðana sem varða
almannahag. Innan ráðsins voru höfð uppi þau sjónarmið að líta bæri á
beint lýðræði sem viðbót við fulltrúalýðræðið. Aukin aðkoma almennings
að ákvarðanatöku yki lýðræðislegan þroska, stuðlaði að aukinni ábyrgð
kjósenda og skapaði aukna sátt í samfélaginu. (Þjóð tilþings 2011: 106)
Hér er berum orðum tekið undir fyrrnefnd þroskarök fyrir þátt-
tökulýðræði. I samræmi við þetta er í tillögum ráðsins að finna ýmis
ákvæði sem eiga að stórauka rétt almennings til að hafa áhrif á póli-
tískar ákvarðanir:
Samkvæmt frumvarpinu geta tíu af hundraði kjósenda krafist þjóðar-
atkvæðis um lög sem Alþingi hefur samþykkt og tveir af hundraði kjós-
enda geta lagt fram þingmál á Alþingi. Með þessum breytingum mun ísland
vera meðal þeirra þjóða sem tryggir sem best rétt almennings til þátttöku í
opinberum ákvörðunum. Beint lýðræði er þannig aukið til muna. (Frum-
varp til stjórnskipunarlaga ásamt skýringum 2011: 31)
Auk þessara ákvæða er lagt til að synjunarréttur forseta haldist
óbreyttur og þannig geti málum verið áfram vísað í þjóðarat-
kvæðagreiðslur eins og verið hefur, án þess að það sé á nokkurn hátt
skilyrt við að tiltekinn fjöldi þingmanna eða atkvæðisbærra manna
krefjist þess.
Þessar miklu breytingar, sem gætu haft afdrifarík áhrif á íslensk
stjórnmál, vekja öðru fremur þá spurningu hvaða skilyrði séu fyrir
því hérlendis að stórauka vægi beins lýðræðis með þeim hætti sem
hér er boðað. Sé hugmyndin eingöngu sú að gefa almenningi stór-
aukinn kost á að tjá óskir sínar í kosningum þá eru hér að mörgu
leyti kjörskilyrði til þess. Kosningaþátttaka er tiltölulega mikil og
aðgengi að kjörstöðum gott. Verði rafrænar kosningar teknar upp
er tölvueign landsmanna mikil og aðgengi að Internetinu útbreitt.
Einn ötulasti talsmaður beins lýðræðis á íslandi, Styrmir Gunnars-
son, telur að ný samskiptatækni muni auðvelda mjög flutning valds-
ins til fólksins: „Þannig er t.d. hægt að kjósa um tiltekin mál í