Skírnir - 01.04.2013, Side 91

SKÍRNIR
TÁKNMYND EÐA EINSTAKLINGUR?
89
unga eða undantekningar hefur áherslan færst yfir á að beita hinni
ævisögulegu aðferð til þess að skoða m.a. hvernig kyngervishug-
myndir — kynjaðar ímyndir og formgerðir samfélagsins — mótuðu
líf kvenna. Og þá um leið hvaða möguleika einstaklingarnir höfðu
til þess að skapa sitt eigið líf, til þess að bregðast við hömlum sam-
félagins. Nefna má greinasafnið The New Biography í ritstjórn Jo
Burr Margadant, þar sem tekinn er til skoðunar kvenleiki og hug-
myndir um kvenleika í Frakklandi 19. aldar; hvernig tilteknum
konum tókst að skapa sér völd og áhrif með því að spila á hug-
myndir samfélagsins um mismunandi hlutverk og eðli kvenna og
karla (Margadant 2000; Ware 2010). Þótt bók bandaríska sagnfræð-
ingsins Joan W. Scott, Only Paradoxes to Offer, flokkist ekki undir
ævisögur má benda á að hún notar líf og skrif nokkurra þekktra
franskra femínista 18.-20. aldar til þess að segja sögu femínismans.
Þannig rekur hún baráttumál kvenfrelsiskvenna í hartnær tvær aldir
og ræðir þá lífseigu hugmyndafræði sem þær glímdu við um mis-
munandi eðli og hæfileika kvenna og karla. Scott segist ekki líta á
þessar konur sem kvenhetjur eða fyrirmyndir heldur „staði — sögu-
legar staðsetningar eða bókamerki — þar sem þýðingarmikil póli-
tísk og menningarleg barátta á sér stað og hægt er að skoða í
nokkrum smáatriðum" (Scott 1996:16). Á þennan hátt eru einstakl-
ingar notaðir til þess að skoða stærri heildir og hugmyndafræði.
Sagnfræðingurinn Kirsti Niskanen tekur upp þessa hugmynd Scott
um konur eða líf sem „bókamerki" í bók sinni um sænska hagfræð-
inginn og femínistann Karin Kock (1891-1976). Þar er líf og starf
Kock til umfjöllunar en áherslan einmitt á þá staðreynd að Kock
var kona í karlaheimi og í gegnum hana er því hægt að rannsaka það
sem Niskanen kallar „kynjastríðið“, þau átök sem menntakonur
síðustu aldar stóðu frammi fyrir þegar þær völdu sér annað starfs-
svið en móður og húsmóðurhlutverkið eingöngu (Niskanen 2007:
202-209). Þá má nefna stórmerkilega bók sænska sagnfræðingsins
Yvonne Hirdman sem skrifar um móður sína, greifynjuna Char-
lotte Stenbock í bókinni Den röda grevinnan. En europeisk historia,
á afar persónulegan en þó fræðilegan hátt. Eins og nafn bókarinnar
gefur til kynna er saga móðurinnar um leið saga Evrópu því hún
fæddist á jaðri austurrísk-ungverska keisaradæmisins fyrir fyrra