Skírnir - 01.04.2013, Síða 92

90
ERLA HULDA HALLDÓRSDÓTTIR
SKÍRNIR
stríð, var í Berlín um 1930, Moskvu á tíma ofsókna og réttarhalda á
fjórða áratugnum og fór um stríðshrjáða Evrópu um 1940 áður en
hún endaði í Svíþjóð þar sem hún varð frú Hirdman (Hirdman
2012).
En þrátt fyrir fremur líflega útgáfu ævisagna um og eftir konur
beggja vegna Atlantsála virðast ævisögur um konur sem einstakl-
inga vera í miklum minnihluta ævisagna. Danski sagnfræðingurinn
Birgitte Possing renndi í gegnum ritdóma (og ritfregnir) um ævi-
sögur í evrópskum, skandinavískum og bandarískum sagnfræði-
ritum á tímabilinu 1990-1998 og komst að þeirri niðurstöðu að 4%
ævisagna væru um konur og 8% skrifuð af konum (Possing 2001:
1216, 2005: 152).
II
ísland er engin undantekning í þessu tilliti; fræðilega unnar ævi-
sögur eftir konur eru hróplega fáar. Og þá ekki síður ef um er að
ræða verk skrifuð af konu um konu.12 Þótt ekki sé um að ræða
fræðilega nálgun kemur snemma fram hjá femínískt þenkjandi
konum, þ.e. þeim konum sem létu sig varða stöðu og réttindi
kvenna í íslensku samfélagi, áhugi á að fjalla um ævistarf svokallaðra
merkiskvenna. Þannig má sjá þegar í fyrsta árgangi Kvennablabs
Bríetar Bjarnhéðinsdóttur umfjöllun um tvær „merkiskonur“. Ann-
ars vegar Valgerði Þorsteinsdóttur, skólastýru Kvennaskólans á
Laugalandi í Eyjafirði, og hins vegar dansk-íslenska rithöfundinn
Benedicte Arnesen-Kall (Bríet Bjarnhéðinsdóttir 1895: 57, 91).
Varðveist hefur bréf sem Bríet skrifaði Valgerði um fyrirætlan sína:
Eg hefi í hyggju þegar fram í sækir, ef kaupendur fjölga að mun, að láta
koma myndir í blaðinu af merkiskonum stöku sinnum. Má eg ekki koma
með mynd af yður? Og viljið þér þá ljá mér eða leyfa mynd til að gjöra
12 Hér eru ekki til skoðunar sagnfræðilegar ævisögur skrifaðar af konum um karla
en í fljótheitum má nefna bók Nönnu Ólafsdóttur (1961) um Baldvin Einarsson
sem er líklega fyrsta sagnfræðilega ævisagan sem skrifuð er af konu hér á landi.
Einnig bók Þórunnar Valdimarsdóttur (1989) um Snorra á Húsafelli (Þórunn
hefur skrifað fleiri sagnfræðilegar ævisögur um karla) og verk Silju Aðalsteins-
dóttur (1994) um ævi og skáldskap Guðmundar Böðvarssonar.