Skírnir - 01.04.2013, Page 126
124
RÓSA MAGNÚSDÓTTIR
SKÍRNIR
Eins og ævi einstaklings áttu Sovétríkin sér upphaf, miðju og
endi en sem sagnfræðingur hef ég þó hingað til kosið að skoða árin
eftir heimsstyrjöldina síðari og tímabilið sem kennt er við Krúst-
sjov. Á sama hátt hef ég kosið að skrifa ævisögu Þóru og Kristins þar
sem þungamiðjan verður sá hluti ævi þeirra sem þau lifðu saman. Má
vera að þetta val á tímaskeiði samrýmist ekki viðteknum hug-
myndum um að ævisaga fylgi lífshlaupi einstaklings og leitist við að
draga sem fyllsta mynd af æviskeiði viðfangsefnisins. Hefðbundnar
ævisögur stjórnmálamanna og rithöfunda draga jafnan fram það
sem vitað er um æsku og uppvöxt og reynt er eftir megni að varpa
ljósi á þætti í uppeldi og umhverfi sem gætu hafa haft áhrif á þá
stefnu sem líf viðkomandi tók. Þetta á sérstaklega við um „augljós“
viðfangsefni ævisagna, eins og áhrifamenn í stjórnmála- og menn-
ingarlífi en erfiðara hefur reynst að halda í þetta form eftir að menn
hófu að semja ævisögur einstaklinga sem ekki skildu eftir sig stórt
safn ritaðra heimilda.5
Hjónaband Þóru og Kristins spannaði tæp 40 ár, nær hálfa ævi
Þóru, en vel rúmlega helming ævi Kristins. Það segir sig sjálft að 37
ára kona hafði reynt sitthvað um ævina: Þóra hafði áður verið gift,
átti fósturdóttur, hafði átt elskhuga og ferðast til útlanda. Hið sama
má segja um Kristin, hann var langskólagenginn, hafði lesið norræn
fræði bæði við Háskóla Islands og þýska háskóla þar sem hann varð
vitni að uppgangi nasistaflokksins í Þýskalandi og þegar þau Þóra
hittust sinnti hann starfi Sovétvinafélagsins af mikilli atorku og hafði
stigið sín fyrstu skref í bókaútgáfu sem síðan varð hans helsta starf.
Við vitum þannig ýmislegt um ævi Kristins og Þóru fram til ársins
1933 er þau kynntust og enn fleira væri eflaust hægt að finna út með
ítarlegum rannsóknum. Þóra hélt t.d. dagbækur stóran hluta full-
orðinsára sinna eins og komið hefur fram og Kristinn var um áratugi
opinber persóna og um hann var margt skrifað. Vel væri hægt að
raða saman ýmsum smáatriðum um æsku þeirra og uppruna og
öðlast þannig einhvers konar mynd af ævi þeirra allri. En það er ekki
það sjónarhorn sem ég hef kosið, heldur vil ég láta líf þeirra, skrif og
5 Þessari þróun ævisöguritunar hafa bæði Sigurður Gylfi Magnússon og Erla Hulda
Halldórsdóttir gert góð skil í verkum sínum.