Tímarit Máls og menningar - 01.03.2014, Page 11

Á t t u e l d ?
TMM 2014 · 1 11
eru margir í alþjóðlegu rannsóknarsamstarfi, auk þess sem alþjóðasvið
hennar heldur utan um samskipti við erlendar stofnanir og fræðimenn. Þá
er stofnunin miðlæg í norrænum handritafræðum og rannsóknum á forn-
bókmenntum vegna þess að hún varðveitir svo stóran hluta þeirra íslensku
miðaldahandrita sem enn eru til. Fræðimenn koma hingað úr öllum áttum
til þess að vinna hér að verkefnum sínum um lengri eða skemmri tíma, nýta
sér safnkostinn, leita til sérfræðinga stofnunarinnar og taka þátt í því mikil-
væga fræðasamfélagi sem þrífst innan veggja hennar. ungt vísindafólk sem
er að stíga sín fyrstu skref í rannsóknum sækir í þetta samfélag og auðgar
það um leið með nýjum hugmyndum og viðhorfum. Þetta fólk þarf sjálft að
afla sér styrkja því stofnunin getur ekki boðið annað en aðgang að gögnum
– og fólki. Ef maður spyr unga fólkið hverju það sækist eftir hér, nefnir það
einmitt hversu mikilvægt það sé þegar verið er að þróa nýjar hugmyndir,
að fá að skiptast á skoðunum við aðra fræðimenn og læra af þeim sem eldri
eru í hettunni. Ein úr hópi ungliðanna hafði þetta að segja um dvöl sína á
Árnastofnun:
Þegar sérþekkingu mína þraut á einhverju sviði var alltaf einhver sem tók sér tíma
til að leiðbeina mér af óeigingirni og fróðleiksást og því hef ég lært margt sem ekki
er endilega hægt að finna í bókum. Þessi áhersla á miðlun þekkingar og mikilvægi
þess að koma henni áfram, bæði til næstu kynslóða og út fyrir veggi stofnunarinnar,
hlýtur að móta hugarfar allra, sem starfa í þannig umhverfi.
Þessi orð undirstrika það sem stundum gleymist í umræðu um fjármögnun
rannsókna og viðgang fræðanna: Að samfélag fræðimanna er dýrmætt. Það
er ekki nóg að úthluta rannsóknarstyrkjum úr samkeppnissjóðum (sem auk
þess er hart sótt að nú um stundir). Vísindamenn þurfa aðbúnað og þekking
berst milli fólks í samtölum ekki síður en á neti og af bókum. Og samgangur
kynslóðanna er lykilatriði. Á Árnastofnun ríkir sú dýrmæta hefð að starfs-
menn sem fara á eftirlaun halda áfram að tilheyra samfélaginu þar. Þeir
sinna áfram sínum fræðistörfum og eru gjarnan til taks að svara spurning-
um og leiðbeina þeim sem yngri eru. Þetta er ómetanlegt.
Samfélagið á Árnastofnun hvílir þannig á fleiri en einni stoð: þar eru
gestafræðimenn innlendir og erlendir, stúdentar frá ýmsum löndum,
nýdoktorar sem hafa hlotið rannsóknarstyrki og fyrrum starfsmenn sem
sinna fræðum sínum áfram þótt formleg starfslok hafi orðið. Árið 2013 urðu
þetta alls 60 manns frá 12 löndum og á ýmsum aldri. Kjarninn í samfélaginu
eru þó þeir fastráðnu starfsmenn sem halda starfseminni gangandi frá degi
til dags, frá kynslóð til kynslóðar. Og því miður erum við nú orðin of fá til
að halda utan um allt svo vel sé. Á handritasviði starfa á skrifandi stundu
ekki nema sjö manns: fjórir akademískt ráðnir sérfræðingar (svokallaðir
rannsóknardósentar eða rannsóknarprófessorar), forvörslufræðingur, ljós-
myndari og safnkennari. Þetta fólk ber ábyrgð á varðveislu, rannsóknum,
útgáfu og miðlun meira en þrjú þúsund handrita og fleiri þúsund fornbréfa.