Tímarit Máls og menningar - 01.03.2014, Blaðsíða 88

S t e fá n S t e i n s s o n
88 TMM 2014 · 1
ævisögu Árna prófasts Þórarinssonar bundna í rautt rexín af Þresti bók-
bindara Jónssyni. Ég var dálítið myrkfælinn á meðan. Þá tók ég Skaphund
Menanders fram og fann að í aukafögum var ég aftur kominn þangað. Við
höfðum byrjað að lesa leikritið hjá Kolbeini kafteini um líkt leyti og eldri
sonur minn leit ljósið eða í janúar 1992. Ég hafði þá um sumarið snarað
⅔ hlutum af honum með bláum blekpenna á grænan pappír. Á vöktunum
á Hvolsvelli lauk ég við þýðinguna með svörtum blekpenna á sams konar
pappír. Það var sami penninn en tveir mismunandi litir á blekinu. Þetta var
Pelican antikblek í Pelican blekpenna. Síðan endurskrifaði ég þýðinguna
12 sinnum og sendi hana Lærdómsritunum. Það var haustið 2007 og mun
prentun vera í undirbúningi. En nú var orðið alveg ljóst hvert ég stefndi um
aukafag.
Í klassísku deildinni hafði ég einhvern tíma spurt Svavar hvort nokkur
væri að þýða Heródótus. Nei Stefán, það verður nóg fyrir þig að gera í fram-
tíðinni, svaraði Svavar. Strax sumarið 2006 kom þessi hugsun aftur yfir mig
eins og hland úr fötu. Þá sendi ég Guðmundi Andra netpóst með fyrirspurn
sama efnis. Nei, hann hafði aldrei vitað um neinn svo bilaðan. Ég gerði þarna
prufuþýðingu á Sögu Kýrusar en tók að öðru leyti næsta ár í að fullkomna
Skaphundinn.
Á þessum tíma hafði ég aldrei lesið Heródótus nema glefsur. Ég tók nú
fram hina rómuðu þýðingu Aubrey de Sélincourt frá 1952 í hinni rómuðu
endurskoðun Johns Marincola frá 1996. Hugðist ég lesa frá A–Ö. En enska
er ekki tungumál sem hentar til að lesa klassískar bókmenntir. Aldrei hefur
t.d. Hómer verið jafn ljótur og leiðinlegur og flatur og formlaus og á ensku.
Eftir tvær bækur af Heródótusi henti ég bókinni út í horn og sagði við mína
mæddu sál: Þetta verð ég að þýða. Það var þá um sumarið.
Þá var spurningin með hvaða aðferð? Prufuþýðinguna árið áður hafði ég
gert úr ensku eftir þýðingu Macauleys og Lateiners og síðan endurskoðað
með samanburði við frumtexta. Þannig hélt ég þetta yrði fljótlegast en það
var drep helvítianskoti leiðinlegt. Næst keypti ég mér A-4 stílabók inn bundna
í svört harðspjöld og ætlaði að þýða með svörtum blekpenna. En nú var
penninn orðinn Lamy. Ég þýddi fyrsta paragrafið, það sem kallað er 1.1.0 og
er prentað framan á bókarkápu á útgáfunni okkar. Var nú þessu verki lokið.
Ég sá að þetta gekk ekki. Aldrei hefur neitt meira bæst í þá bók. En snemma
á vegferðinni rakst ég á hann Perseif á netinu. Perseifur er forrit sem Tufts
háskóli í hafnarmarki Boston býður upp á á heimasíðu sinni. Þar eru klass-
ísku textarnir birtir með enskri þýðingu og hægt að smella á flest orðin til
að fá fram orðflokkagreiningu og merkingu. Merkingin er sótt í orðabækur
Henry Liddell og Róberts Scott. Henry Liddell var faðir Alice Liddell sem
þekkt varð sem Lísa í undralandi en Róbert Scott var ekki sá sem fór á
suðurpólinn og lenti í meira veseni en Vilborg Arna. Tufts háskóli byrjaði
með Perseif 1987 og þegar að mér kom voru þeir að ýta Perseifi 4.0 úr vör.
Eftir honum þýddi ég síðan Heródótus allan. Þýðingarstarfið fór að mestu