Tímarit Máls og menningar - 01.03.2014, Side 82

82 TMM 2014 · 1
Ólafur Guðsteinn Kristjánsson
Við legstein ömmu
minnar og afa
Amma mín hvílir við hlið afa míns í kirkjugarðinum í þorpinu þar sem þau
hófu sinn búskap. Hún hefur nú hvílt þar í rúm tvö ár. Afi minn heitinn beið
hennar þar í þrjátíu og sex ár áður en þau voru sameinuð í gröfinni. Þrjátíu
og sex löng ár ímynda ég mér þótt ekki viti ég hvaða lögmálum tíminn lúti
í kistu í jörðinni. Ég átta mig betur á þeim tíma sem amma mín þurfti að
þreyja áður en hún dó.
Tíminn er minn helsti óvinur.
Amma mín var tuttugu og þriggja ára þegar hún og afi staðfestu ráð sitt.
Hann var tuttugu og sjö ára. Hún dró andann í þrjátíu og sex ár án hans.
Þrjátíu og sex ár í einsemd að ég tel. Amma talaði þó ekki af sér. Ég held að
sá dagur hafi ekki liðið að hún hugsaði ekki til hans, saknaði hans, var bitur
út í tilveruna fyrir að hafa tekið hann frá sér og látið hana draga andann í
einsemd í þrjátíu og sex ár.
Dreg ég andann í einsemd?
En hún naut þess að fá tækifæri til að næra fólk og það var oft gestkvæmt
hjá henni. Og aldrei kom mér til hugar þegar ég var barn að hún gæti verið
einmana og umkomulaus í öllum gestafansinum. Þar að auki talaði hún ætíð
eins og sú sem valdið hefur, veit sínu viti og hefur bein í nefinu. Kannski
skynjaði ég þessa einsemd á óljósan hátt sem barn.
Núna, þegar ég legg aftur augun fyrir framan legsteininn, þykist ég sjá
einsemd í augum hennar þar sem hún bograr yfir kraumandi pottunum í
eldhúsinu. Í minningunni sit ég við eldhúsborðið og bíð óþreyjufullur eftir
að maturinn verði loksins lagður á borð. Hefðbundinn heimilismatur. Þegar
maturinn var lagður á borð og ég tók til matar míns borðaði hún ekki. Hún
drakk kaffi og horfði á mig matast.
Ég fæddist ellefu mánuðum eftir að afi minn dó og ber sama nafn og hann.
Amma mín átti það til að vera orðhvöss eins og sú sem þurft hefur að standa
á sínu. Og núna finnst mér ég sjá byrði markaða í ásjónu hennar. Byrði sem
einhvern tímann hlóðst upp í vegg sem átti erfitt með að hleypa ástúð og
væntumþykju í gegn um sig. Þó varð maður þess áskynja, einkum og sér í