Tímarit Máls og menningar - 01.03.2014, Blaðsíða 102

S i l j a A ð a l s t e i n s d ó t t i r
102 TMM 2014 · 1
leiðindum sínum í vinnunni eru þeir að leika atriði úr uppáhaldshasarmynd-
unum sínum og atriðin verða æ æsilegri uns öll sviðsmyndin er komin á
hreyfingu.
Árinu lauk á sýningu leikhópsins Aldrei óstelandi á Lúkasi eftir Guðmund
Steinsson. Þetta er nærri fjörutíu ára gamalt leikrit en ég var búsett erlendis
þegar það var sýnt fyrst og sá það ekki þá. Kannski hefði ég ekkert séð það
þótt ég hefði verið heima því það fékk orð á sig fyrir að vera býsna leiðinlegt.
En það var síður en svo nokkuð leiðinlegt við uppsetningu Mörtu Nordal á
verkinu í Kassa Þjóðleikhússins. Þvert á móti.
Ég las í Bókmenntasögu Máls og menningar (V. bindi bls. 248) að hjónin
sem gefa Lúkasi að borða séu gömul. Kannski gerði gæfumuninn að Marta
hirti ekki um þau fyrirmæli en valdi yngri leikara í hlutverk hjónanna.
Spennan milli þeirra og Lúkasar verður mun margslungnari og meira spenn-
andi en ef þau væru gömul og átakanlegra að sjá þau sóa lífi sínu. Alltént var
sýningin einstaklega áhrifamikil, hélt manni á sætisbrúninni allan tímann.
Stefán Hallur Stefánsson var ógnvekjandi í hlutverki Lúkasar, óhugnan-
legur bæði þegar hann elskar, hrósar og tyftar, og Edda Björg Eyjólfsdóttir
og Friðrik Friðriksson voru bæði brjóstumkennanleg og pirrandi í sínum
hlutverkum. Aldrei óstelandi er hópur sem ástæða er til að hafa vakandi
auga með. uppsetning þeirra á Fjalla-Eyvindi Jóhanns Sigurjónssonar er
ógleymanleg.
Lokaorð
Eins og sjá má á þessari yfirferð voru íslensk verk, bæði gömul og ný, í sviðs-
ljósinu á árinu. Sextán af þeim tuttugu og níu verkum sem ég sá voru eftir
íslenska höfunda. Klassíkin var ekki áberandi, bara ein sýning á verki eftir
Shakespeare (Draumur á Jónsmessunótt), en minna má á að báðum megin
við árið voru framúrskarandi sýningar á tveimur af hans helstu verkum,
Macbeth í Þjóðleikhúsinu um jólin 2012 og Hamlet í Borgarleikhúsinu í árs-
byrjun 2014.
Er þá hægt að draga einhverjar ályktanir af þessu um hvað best sé að setja
upp til að fá hrós gagnrýnenda og draga að áhorfendur? Ég held ekki. Bæði
ný og gömul verk eru meðal þeirra sem þóttu best og fengu mesta aðsókn.
Það er áberandi tíska núna í leikhúsunum að pota meira eða minna í gamla
og þekkta leikritatexta, einkum þýðingar, jafnvel búa til eitthvað allt annað
úr þeim en leikritið sem höfundur sá fyrir sér í öndverðu (sbr. Jeppa á Fjalli).
En um það á við eins og fleira að veldur hver á heldur og kannski mikil-
vægast að áhorfandinn sé tilbúinn til að láta koma sér á óvart. Affarasælast
er að vera vandvirkur en þó ferskur, hugsa eldri verk upp á nýtt en sýna þeim
þó virðingu, vera hugmyndaríkur en láta ekki ímyndunaraflið hlaupa með
sig í gönur.