Tímarit Máls og menningar - 01.03.2014, Blaðsíða 136

D ó m a r u m b æ k u r
136 TMM 2014 · 1
röðum Vinstri grænna: „Reyndar má
segja að framboð Regnbogans hafi
hreinsað mjög andrúmsloftið. Það fékkst
þá loksins óvilhöll mæling á stuðningi
við þeirra málflutning og menn þekkja
niðurstöðuna“ (bls. 208). Reyndar segir
Össur í sinni bók, að það hafi verið
skólabókardæmi um pólitískan fingur-
brjót þegar Atli og Lilja Mósesdóttir
yfirgáfu Vinstri græn (með Ásmundi
Einari Daðasyni): „Hefði Lilja beðið, og
þremenningarnir haldið áfram sem
skipulögð andstaða innan VG með
Ögmundi Jónassyni, Jóni Bjarnasyni og
Guðfríði Lilju Grétarsdóttur, hefði það
endað með því að þessir sex þingmenn
hefðu að lokum klofið sig frá Steingrími
J. Sigfússyni – og þar með VG“ (bls.
260).
Frásagnir Össurar af innanflokks-
átökum í Samfylkingu koma meira á
óvart, enda minna um þau fjallað í fjöl-
miðlum á sínum tíma. Samband Össurar
við Jóhönnu virðist hafa verið ástar-hat-
urssamband; hann er oft pirraður á
henni; telur hana hafa lítið samráð við
sig, en kalli á sig til að slökkva elda þegar
þess þurfi (sjá t.d. bls. 65). En hann skrif-
ar líka lofsamlega um hana: „Enginn
stjórnmálamaður sem nú er á dögum
hefur jafnglæsilegan feril að baki og
Jóhanna“ (bls. 295). Átök í prófkjöri
Samfylkingar í Reykjavík í nóvember
2012 voru býsna hörð (bls. 331–39). En
Össur telur að Landsdómsmálið hafi
valdið hvað dýpstum sárum innan Sam-
fylkingar – en hann var á móti máls-
sókninni og rökstyður þá afstöðu sína.
Sérstaklega hafi verið hart sótt að Ástu
Ragnheiði Jóhannesdóttur, forseta
Alþingis, en hún hafi sýnt mikinn styrk
við stjórn þingsins – og reynt að vera
forseti allra þingmanna (sjá einkum bls.
24–42 og 69–74). Steingrímur vildi sam-
þykkja álit þingmannanefndar sem lagði
til að Geir H. Haarde, Árni M. Mathie-
sen, Björgvin G. Sigurðsson og Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir yrðu öll ákærð. Hann
rökstyður þá afstöðu í sinni bók (bls.
212–15).
Örlögin er stundum kaldhæðin í
stjórnmálum. Þegar Steingrímur settist í
stjórn 2009 hafði hann setið 26 ár á
þingi – alltaf í stjórnarandstöðu nema
1988–91 þegar hann var ráðherra. Hann
þótti herskár vígamaður og mikill ræðu-
maður í gömlum stíl; gagnrýndi kapítal-
isma og frjálshyggju; varaði mjög við
hvoru tveggja á bólutímanum – og var
stundum sagður vera á móti öllu. Hlut-
verk hans í ríkisstjórn varð hins vegar að
endurreisa kapítalisma og hrunið banka-
kerfi á Íslandi í náinni samvinnu við
Alþjóðagjaldeyrissjóðinn – sem margir
vinstri menn (þar á meðal Steingrímur)
töldu löngum útsendara hins alþjóðlega
auðvalds; síðustu árin kalla sumir
hægri menn sjóðinn reyndar handrukk-
ara alþjóðlega fjármálaauðvaldsins!
Steingrímur gekk í verkin, eins og glögg-
lega kemur fram í bók hans. Þetta nýja
hlutverk olli hins vegar miklum deilum
innan flokksins, rétt eins og ríkisstjórn-
arþátttaka vinstri sósíalista í Danmörku
og Noregi hefur gert síðustu árin. Á
vinstri sósíalískur flokkur einungis að
sinna hlutverki gagnrýnandans, eða á
hann að taka þátt í ríkisstjórnarsam-
starfi með óhjákvæmilegum málamiðl-
unum og „svikum“? Verður Steingríms
minnst sem hentistefnumanns – eða
verður hann talinn „ábyrgur“ stjórn-
málamaður sem reis yfir flokkshags-
muni á ögurstund í sögu þjóðar sinnar?
Kannski felst engin mótsögn í þessu.
Starfsmenn Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
hafa þegar mært Steingrím, rétt eins og
hann hrósar þeim og íslenskum embætt-
ismönnum – það síðastnefnda gerir
Össur líka óspart.
Það er sömuleiðis kaldhæðið, að þeir
forystumenn íslenskra stjórnmála sem