Tímarit Máls og menningar - 01.03.2014, Blaðsíða 134

D ó m a r u m b æ k u r
134 TMM 2014 · 1
um forsætisráðuneytisins eins og gadda-
kylfu yfir ríkisstjórninni sem húkir
sneypt við gamalt og lúið borð í stóra
salnum.“ En forseti segist loks munu
staðfesta úrskurðinn. Andrúm léttist,
ráðherrar sem taka við nýjum mála-
flokkum undirrita eiðstaf.
En ekki er allt búið enn. „Á þessum
fundi er forsetinn búinn að taka forsæt-
isráðherra á teppið, skamma ríkisstjórn-
ina fyrir vitlaus lög og gera alvarlegar
athugasemdir við að slugs í forsætisráðu-
neytinu komi í veg fyrir að forseti lýð-
veldisins geti fylgt rannsóknarskyldu
sinni samkvæmt stjórnarskrá. Hann er
sem sagt búinn að tyggja forystu ríkis-
stjórnarinnar eins og gamalt skinn og
byggja upp með meistaralegum hætti
fullkomna móralska yfirburði. Þegar
allir halda að dramanu sé lokið dregur
forsetinn loksins fram fallstykkin.“
undir liðnum „önnur mál“ vill Ólafur
Ragnar ræða um hvort nýlega fallinn
Landsdómur, þar sem forsætisráðherra
var sakfelldur fyrir að brjóta stjórnar-
skrána með því að halda ekki ráðherra-
fundi, eigi ekki líka við um ríkisráðið.
„Ég sé á andlitum ráðherranna að fyrir
utan okkur Grím hefur líklega ekki
nokkur maður skilið þessa ræðu.“ Össur
biður um frekari skýringar. Forseti
bendir á að í upphafi lýðveldisins hafi
mál verið borin upp við forseta jafnharð-
an í ríkisráði, sem þá fundaði jafnvel
vikulega. Þegar þingmálum fjölgaði hafi
sú venja myndast að mál hafi verið stað-
fest utan ríkisráðs og síðan endurstaðfest
á ríkisráðsfundum, sem nú eru fáeinir á
ári.
Forsetinn er hér að reifa þá hugmynd
hvort stjórnarskráin krefjist þess að öll
mál séu strax borin upp fyrir forseta í
ríkisráði. Hann gæti þá efnislega fjallað
um þessi mál með ríkisstjórninni á ríkis-
ráðsfundum, sem yrðu að vera tíðir – t.d.
vikulega. Þetta yrði bylting á skipan
framkvæmdarvaldsins á Íslandi, þar sem
forseti yrði beinn gerandi í stefnumótun
ríkisstjórnar frá degi til dags. En þessar
vangaveltur forseta eru vafðar inn í silki
– hann er að prófa þanþolið eins og svo
oft áður. Össur segir: „Af viðbrögðunum
er líka ljóst að langfæstir ráðherranna
gera sér grein fyrir að forsetinn er að
íhuga miklu stærra og veigameira hlut-
verk fyrir embættið en það hefur nú.
Ætti að bera öll meiriháttar stjórnarmál-
efni upp við hann í ríkisráði með þeim
hætti sem strangasta túlkun stjórnar-
skrárinnar felur í sér gæti það þýtt að
öflugur og fjölmiðlaglaður forseti, eins
og Ólafur Ragnar, öðlist samfélagsleg
ítök langt umfram hefðbundið hlutverk.
Í spennuástandi milli forsetans og ríkis-
stjórnar eins og hefur ríkt undanfarin
misseri gæti það orðið hverri ríkisstjórn
erfitt, sérstaklega í stöðu þar sem forseti
hefur beinlínis verið kosinn sem eins
konar fulltrúi andstöðu við sitjandi rík-
isstjórn.“
Í lok umræðu segist forsætisráðherra
ekki gera athugasemdir við þá ósk Ólafs
Ragnars að málið verði skoðað. Stein-
grímur (sem Össur kallar oftast Grím)
segist hins vegar allsendis ósammála
túlkun forseta og að fráleitt sé að bera
saman ríkisráð og ríkisstjórn á þann hátt
sem forseti hafi gert. „Það bjargar degin-
um,“ skrifar Össur. Forseti ítrekar að
hann hafi ekki myndað sér skoðun á
málinu! „Svo heldur súrrealismi þessa
dags áfram. Salvador Dali hefði ekki
teiknað hann betur upp. Í kjölfar þögulla
eldglæringa og vopnabraks býður forset-
inn ríksráðinu upp á pönnukökur með
sultutaui úr víðfrægum rabarbaragarð-
inum á Bessastöðum. Hann leikur á als
oddi og flestir ráðherrar líka og það er
ekki á neinum að sjá að þeir séu að koma
úr stríði.“
Össur segir líka frá ríkisráðsfundi á
gamlársdag 2012. Þar lýsir forseti yfir