Tímarit Máls og menningar - 01.03.2014, Page 113

TMM 2014 · 1 113
Guðrún Hannesdóttir
Bilun Sweeneys
Árið 1983 þýddi írska nóbelskáldið Seamus Heaney miðaldakvæðið Buile
Suibhne úr gelísku og nefndi það „Sweeney astray“.
Í ljóðinu er lýst orrustu sem átti sér stað í Moira á Írlandi árið 637. Þar segir
frá smákonunginum Sweeney, sem tók þátt í bardaganum og missti við það
vitið, varð uppnuminn og breyttist í fugl.
Talið er að ljóðið hafi farið að taka á sig mynd þegar á níundu öld eða
fyrr. Það er ort í orðastað Sweeneys og lýsir grimmilegri lífsbaráttu hans í
útlegðinni og því hvernig ást hans á náttúrunni og frelsinu, sem hann naut
í fuglslíki, vegst á við einsemd hans og þrá eftir hlýju og félagsskap manna.
Ljóðið er afar sérkennilegt og má túlka það á ýmsan veg. Hefur það
einkum verið talið tákna togstreitu hins nýja kristna siðar og eldri heiðins
hugsunarháttar í landinu. En Heaney telur að allt eins megi líta á Sweeney
sem táknmynd listamannsins og að ljóðið sé lýsing á átökum skapandi
ímyndunarafls við trúarlega eða pólitíska fjötra og aðra þá hlekki sem
veraldlegt vafstur leggur á menn.
Uppistaða kvæðisins eru harmatölur Sweeneys og sálarangist; lýsing á
því hvernig hann sveiflast milli örvæntingar, óðagots og heiðrar hugsunar.
Í ljóðið eru ofnar heillandi myndir af náttúrunni: jurtum, trjám, dýrum
og fuglum. Nefndir eru til sögunnar ýmsir raunverulegir staðir á Írlandi.
Sögusviðið er í grennd við heimahaga Heaneys sjálfs og var það ein af
ástæðum þess að hann þýddi ljóðið.
Hér birtast nokkur erindi úr kvæðinu í þýðingu minni: