Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2019, Blaðsíða 94

93KÖNNUNARRANNSÓKN Á VESTURBÚÐARHÓL Á EYRARBAKKA
við lok einokunar árið 1788 og eftir að verslun var gefin frjáls árið 1855.
Verslað var á Vesturbúðarhól fram á 20. öld. Ítarlegar heimildir eru til um
húsin á Vesturbúðarhól frá lokum 19. aldar og upphafi þeirrar tuttugustu.
Þar ber helst að nefna lýsingar Jóns Pálssonar verslunarþjóns frá 1886,
burðarvirkisteikningar frá 1895, uppdrátt frá 1912 og annan frá 1916 auk
fjölda ljósmynda (sjá myndir 4‒7). Þessum heimildum ber að f lestu leyti
saman og sýna fjórar stórar byggingar sem mynda port sín á milli. Þessi
hús eru stærri og breiðari en húsin sem nefnd eru í úttektum 18. aldar og
greinilegt að ekki er um sömu hús að ræða þótt líklega hafi þau staðið á
sama stað líkt og jarðsjármælingar sem framkvæmdar voru 2017 benda til.
Húsin voru rifin árið 1950 og margir heimamenn muna enn eftir þeim
atburði.
Nútíðin
Engar fornleifarannsóknir höfðu áður farið fram á svæðinu en ætla mátti að
niðurrif síðustu bygginganna á Vesturbúðarhól um miðja 20. öld hefðu valdið
Mynd 7. Vesturbúðin, horft til vesturs, tekin 1917-1925. Hér eru húsin í þeirri mynd sem þau voru þegar þau voru
rifin. Ljósmynd: Þjóðminjasafn Íslands (HBI-1).