Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2019, Page 193

ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS192
Ný tímasetning
Í nýlegri grein eftir Oppenheimer og f leiri,16 er því haldið fram að gosið
í Eldgjá hafi hafist vorið 939 og staðið fram á haust eða vetur 940. Þessa
niðurstöðu byggja þeir á þremur meginstoðum, ískjörnum, trjáhringum
(mynd 2) og fornum annálum.
Ískjarnar. Nýlegur ískjarni frá Norður Grænlandi, svokallaður NEEM-
2011-S1 kjarni varðveitir afar vel sveif lur í efnastyrk í úrkomu frá ári til
árs langt aftur í tímann. Hann er 1900 km norðvestur af Eldgjá. Fjölþættar
greiningar hafa verið gerðar á efnainnihaldi íssins.
Skýrustu ummerki stórra eldgosa koma fram í brennisteinsmagninu í
árlögunum í ísnum sem hækkar verulega í kjölfar mikilla gosa. Það er
svokallað nssS gildi (non-sea-salt sulphure) sem athyglin beinist mest að en
önnur efni eru einnig skoðuð s.s. kalsíum og klóríð. Árlögin í ísnum eru
talin fram og aftur. Hægt er að telja þau gróf lega frá yfirborði og niður. Á
örfáum stöðum hafa fundist gjóskukorn í ísnum sem rakin hafa verið til
þekktra gosa. Þannig fást eins konar fastmerki í talninguna. Einnig koma
fram sýrustigstoppar frá þekktum eldgosum eins og í Heklu 1104.
16 Oppenheimer o.fl. 2018.
Mynd 2. Trjáhringir, árhringir í tré. Ljósmynd: Hannes Grobe.