Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Page 12
SJóNARSPIL TEGUNDANNA
11
ræddar hér, en til að bera kennsl á og greina þessar nýju aðstæður í samtíma-
menningu okkar er mikilvægt að líta til baka og reyna að tengja saman ólíkar
heimildir og fræðasvið. Slík flétta veltir upp spurningum um birtingu valds-
ins í myndum fortíðarinnar og þróun samfélagsmynda upplýsingatæknisam-
félagsins, um leið og bent verður á hvernig myndlistarmenn afhjúpa tengsl
síð-kapítalisma og fagurfræði í verkum sínum.
Því verður haldið fram að áhyggjur manna af lífríkinu megi merkja í
frétta- og samfélagsljósmyndum. Sýnt verður fram á að myndir megi skoða
í ljósi kenninga um lífvaldið, hugtak sem gerir okkur kleift að bera kennsl á
framgang félagslegra hátta og umbreytingu kapítalískra framleiðsluhátta frá
einveldi til ögunar- og stýringarsamfélags samtímans.17 Fyrst verður sýnt
fram á að ljósmyndir af hvalreka teknar sumarið 2019 endurspegli þessi skil
sem birtast m.a. í umhyggju- og umönnunarsamfélagi samtímans.18 Um-
hverfissiðfræði virðist hafa haft áhrif á fjölmiðla meginstraumanna og ljós-
mynd Stefáns Karlssonar, fréttaljósmyndara, sem birtist á forsíðu Frétta-
blaðsins 27. ágúst 2019 verður tekin sem dæmi um sjónarhorn sem sýnir
grindhval nánast á jafningjagrundvelli við manninn.
17 Michael Hardt og Antonio Negri, „Lífpólitísk framleiðsla“, Viðar Þorsteinsson
þýddi, Hugur 1/2003, bls. 150–173, hér bls 156–157.
18 Hjörleifur Finnsson, „Af nýju lífvaldi. Líftækni, nýfrjálshyggja og lífsiðfræði“, Hug-
ur 1/2003, bls. 174–196, hér bls. 178.
Stefán Karlsson, björgunarsveitarmenn reyna að bjarga grindhval úr Káravík við Seltjarnarnes
26. ágúst 2019. Myndin birtist á forsíðu Fréttablaðsins 27. ágúst 2019.