Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Blaðsíða 125

GUNNAR THEODóR EGGERTSSON
124
persóna þegar Þorgils býður okkur að ímynda okkur hvað strokuhestur
kynni að hugsa á flótta yfir hálendið, því eitthvað hlýtur hesturinn að hafa
hugsað. Á endanum er Stjarna dýr með tilfinningar sem fylgir sínum eigin
væntingum og þrám en fer villur vegar og örlög hennar eru harmræn vegna
þess að lesendur sýna henni samkennd eins og um hefðbundna (mennska)
sögupersónu væri að ræða, þótt þessi tiltekna hetja sé einnig með hófa og
fax. Einhvers staðar á bak við textann má svo finna raunverulegan hest sem
lét lífið úti í óbyggðum og ekkert er vitað um, annað en að hvorki hlaut hann
glæsta útför né erfidrykkju.
4. Hestavinurinn
Atvikssögur Horfinna góðhesta eiga rætur að rekja, að minnsta kosti á skrif-
legu formi, til tímaritsins Dýravinarins í ritstjórn Tryggva Gunnarssonar,
sem kom út á árunum 1885-1916, en þar birtust einnig fjölmargar innsendar
sögur um góðhesta af ýmsu tagi. Nægir að nefna fyrsta ævisöguágripið sem
birtist í þriðja tölublaðinu (1889), enda setur það tóninn fyrir ótal svipaðar
sögur sem áttu eftir að prýða síður tímaritsins næstu áratugi og síðar meir
bergmála í gegnum bók Ásgeirs. Jón Þórarinsson skrifar þar líflega um
hestinn Jarp, bæði hvað varðar útlit og sem hefðbundinn reiðhest, en telur
einnig upp alls kyns óvenjulega hegðun sem hesturinn sýndi og dregur fram
fjölbreytilega mynd af persónuleika hestsins. Athygli vekur að Jón finnur sig
knúinn til að verja þá ákvörðun að lýsa hestinum líkamlega, segir það óvana-
legan sið en útskýrir að „eigi sýnist síður við að eiga að gefa hugmynd um
líkams-skapnað fyrirtaks-skepna en fyrirtaks-manna; útlit hesta er fult eins
mismunandi og útlit manna, og ekki er minni fegurð í velsköpuðum hest-
skrokk en mannslíkama.“44
Af persónueinkennum Jarps ber helst að nefna ákefð hans og keppnis-
skap í samfloti sínu við aðra hesta; vináttu hans við félaga sinn í hesthúsinu,
sem hann hjálpaði iðulega með því að rétta heytuggu undir slána sem var
á milli þeirra, þegar hinn náði ekki í heyið; og að endingu undarlegt ást-
fóstur Jarps á efri árum við stóðhryssu, en eftir miklar vangaveltur fólksins
á bænum kom loksins í ljós að hann hékk utan í henni til að sjúga á henni
spena þegar enginn sá til. Sú hegðun er ekki aðeins óvenjuleg og áhugaverð,
heldur gefur til kynna ákveðna sjálfsmeðvitund gagnvart mannfólkinu, eins
og Jón bendir á: „en undir eins og hann varð var við okkur, spratt hann upp
44 Jón Þórarinsson, „Jarpur“, Dýravinurinn 3/1889, kaupmannahöfn: Hið íslenzka
þjóðvinafélag, bls. 22–24, hér bls. 22.