Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Blaðsíða 136

JARPUR, BlAkkUR, SkJóNI, STJARNA OG HJÁlmA
135
eru dæmi hjá íslenzkri alþýðu, þrátt fyrir allt“.74 Fjórum árum áður, í 6. hefti
Dýravinarins, má finna fjórar sögur skrásettar af nafnlausa kvenhöfundinum
„G.S.“ og þar má finna tvær hestasögur, sem eru þó báðar endursagnir á
sögum frá föður hennar og nágranna. Sú þriðja er endursögn á hundasögu
eftir föður hennar, en fjórða sagan, „Horkindin“, er jafnframt sú sterkasta og
persónulegasta, en hún er æskuminning frá því að höfundur var sjálf tólf ára
gömul og rak burtu hrafn sem hafði kroppað annað augað úr afvelta kind:
„og hún leit svo sáraumkunarlega á mig með heila auganu, að mér fanst mér
ætla að verða illt.“75 Sagan er tilfinningarík og óvenjuleg, enda bætir útgef-
andi við athugasemd í sögulok þar sem hann segist hafa tekið „feigins hendi
á móti þessari sögu og myndi með þökkum veita viðtöku fleirum slíkum“.76
En það er önnur athugasemd sem er kannski frekar lýsandi fyrir þá fordóma
sem lágu á milli línanna í tímaritaútgáfu þess tíma, jafnvel í blaði sem virkaði
hvetjandi til kvenhöfunda í stefnuyfirlýsingum sínum, og hana er að finna í
inngangi gestaritstjóra sem tók að sér að safna nokkrum sögum fyrir þetta
sama hefti, þeirra á meðal sögum nafnlausa kvenhöfundarins „G.S.“ Rit-
stjórinn er Þorsteinn Erlingsson og hann harmar að höfundur skuli ekki vilja
láta nafns síns getið og segist ekki hafa „leyfi til að setja undir þessar sögur
nema fángamarkið, og þykir mér það leitt, því mér finst sögurnar höfund-
inum til sóma, þó kona sé.“77
Spurningin um hverjir segi sögur af dýrum er nátengd spurningunni um
hvaða dýr teljast frásagnarverð – sem er í sjálfu sér gildishlaðin og pólitísk
spurning, ef marka má hugmyndir Despret um að vekja áhuga mannfólksins.
En spurningunum má einnig snúa á rönguna – hverjir segja ekki sögur af
dýrum og hvaða dýr fá ekki um sig sögur? – og þeim má blanda saman til að
skoða sambandið á milli þeirra sem segja (ekki) frá og þeirra sem er (ekki)
sagt frá. konur skrifa sjaldan í Dýravininn, en það þýðir ekki að þær hafi ekki
haft sögur að segja, og konur segja sjaldan frá hestum, en það þýðir ekki
að þær hafi ekki átt merkileg kynni af þeim. Útgefin verk eru bara hluti af
margbrotnu lífi mannfólks og annarra dýrategunda og þótt þar sé að finna
ákveðna tegund sannleika, þá er ekki þar með allur sannleikurinn sagður.
Ef íslenskir góðhestar voru vinsælasta yrkisefni tímans, þá var íslenska góð-
kýrin líklega sjaldséðasta húsdýrið á síðum Dýravinarins og þótt víðar væri
74 Guðrún Jónsdóttir, „Vinda“, Dýravinurinn 8/1899, bls. 25.
75 „Smásögur“, Dýravinurinn 6/1895, Þorsteinn Erlingsson safnaði, bls. 19–26, hér
bls. 20.
76 Sama heimild, bls. 21.
77 Sama heimild, bls. 19.