Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Side 157

SOFFÍa auðuR BIRGISDóTTIR
156
virtust „hafa yndi af að príla og horfa niður úr háum hæðum“ (139) og hann
„var ekki gamall, þegar [hann] skildi klettasælu sauðkindanna“ (140) og sam-
samar sig reynslu þeirra:
Þvílíkt yndi að ganga klettarákir með hengiflug fyrir neðan sig og
fallega bergveggi með allavega myndum á hina hliðina, að príla rák
og rák og finna í sér öllum, hvað maður er orðinn fimur í klettum,
að hverfa allt í einu niður í djúpt gil, eins og maður hefði hrapað til
bana, birtast svo allt í einu á tígulegum klettastuðli, eins og maður
sé afturgenginn, og litast um og sjá allt eins og nýtt, að liggja í sól-
skini í grænni torfu, skreyttri fallegum grösum, sem góð lykt er af, í
lognlegum bás, og hlusta á söng smyrlanna frá einhverjum huldum
stað í björgunum, að standa uppi á Gerðistindi og horfa niður á
það, hvað bæirnir eru litlir og sjórinn breiður frá Hrollaugseyjum
út að hafsbrún og hvað fólkið er afskaplega lítilfjörlegt, þar sem
það er að bera inn taðið á túnunum, og sjá alla lengdina á Breiða-
merkursandi með glitrandi straumvötnum og glampandi lónum og
mjallhvítum brimgarði með fram endilangri lengdinni og sjá reyk
stíga upp í loftið úr eldhúsinu á Kvískerjum í morgunsólinni, og
geta alltaf horft á, ef eitthvað rekur á fjörurnar. (140)
Eins og ég hef bent á, í bók minni um skrif Þórbergs Þórðarsonar, vísar hann
beint í evrópska rómantík þegar hann spyr: „Var ekki að vakna í þessum
skepnum vísir að miklum klettasnillingum og rómantískum skáldum, sem
yrkja lofsöngva til fjallanna og fagra hymna um útsýnið yfir heimsvíðáttuna,
kannski eftir hundruð þúsundir ára, kannski milljónir, þegar sálir þeirra fá
bústaði í mönnum? Kvarnir drottins mala seint, en mala vel“ (139–140).36
Tengingin við endurholdgunarkenningar austrænnar heimspeki, sem Þór-
bergur hreifst af, blasir að sjálfsögðu einnig við og er fólgin mikil kímni í
þeirri tillögu hans að sálir rómantískra skálda hafi áður átt sér bústað í kind-
um. En þótt klettaklifur kindanna vísi í rómantísk minni má ekki gleyma
að lýsing Þórbergs byggir fyrst og fremst á þeirri staðreynd að kindurnar
frá Breiðabólstaðarbæjunum voru gjarnan á rápi í fjallshlíðunum yfir vor-
og sumarmánuði og freistuðu oft uppgöngu í klettana þar sem þær komust
margar í hann krappan þegar þær lentu í svokölluðum „sveltum“ sem eru
„sjálfheldur í básum, skvompum, skútum eða rákum, hillum og nefjum, sem
36 Sjá nánari umræðu um tengsl lýsinga Þórbergs á sauðkindunum við evrópska róm-
antík, Soffía auður Birgisdóttir, Ég skapa – þess vegna er ég, Reykjavík: Opna, 2015,
bls. 134–139.