Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Side 199

TImOTHY mORTOn
198
mynstri. Hún er listamaður sem lítur á rými sem þéttofinn vefnað en ekki
sem afmarkað tómarúm. Gríska orðið kosmos merkir vefnað veruleikans. En
hvað þýðir það svo? Að heimurinn sé í raun búinn til úr litlum ullarbútum
en ekki litlum kúlum? Það væri fjarstæðukennd endurtekning á sömu efnis-
hyggjulegu smættunarhyggjunni. nei; það merkir að eitthvað í fyrirbæra-
fræði ullarinnar – því hvernig hún birtist, sé sérlega samtvinnað, að þel hins
mannlega og ómannlega sé samtvinnað – en þelið er þrungið merkingu á
Íslandi; hin verjandi, dáleiðandi kæfandi áferð hins mjúka hærða er kannski
einmitt eins og hið undarlega millirými þar sem mannskepnur hitta fyrir
kindina (og ókindina)…
Að segja að veran sé samofin birtingarmynd sinni er líka að segja að lífið
sé samofið dauðanum. Þegar ég dey mun munurinn á milli þess sem ég er og
þess sem ég lít út fyrir að vera hrynja. Ég smættist í birtingarmynd mína –
pappír í ruslatunnu, minningar, lík. Að vera lifandi þýðir að ég sé alltaf aðeins
öðruvísi en það hvernig ég birtist öðrum, eða jafnvel sjálfum mér. Samflétting
lífs og dauða er eðlislægur hluti lífsins. Hár og neglur halda áfram að vaxa
eftir dauðann, því vöxtur snýst ekki bara um lífið. Sápukúlur geta vaxið…
svarthol geta vaxið. Freud veitti því athygli að í sálarlífi okkar væru að verki
ferli sem ættu sér upptök ,,handan lífs” – í stórfurðulegum endurtekningum
dauðahvatarinnar. Við þörfnumst dauðra húðfrumna til að vernda líkama
okkar. Einfrumungur þarfnast frumuveggjar sem er ekki alveg lifandi og ekki
alveg gljúpur. Ef við hleypum ólífrænum efnum inn verðum við að geta unnið
úr þeim. Ef ekki, ef hið ólífræna inni í mér er áfram samskonar efni og fyrir
utan mig, þá er Tim morton úrskurðaður dauður.
Við þörfnumst smáskammts af dauða til að halda okkur frá dauðanum.
Dauðinn er beggja megin borðs, en ekki út frá sjónarhorni þess sem ætlar
sér að lifa af (frá þeim sjónarhóli er lífið algjör andstæða dauðans). Því miður
er þessi lífsþorsta-afstaða ,,siðmenningarinnar” að leiða af sér dauða plánet-
unnar, ekki vegna þess að eitthvað gengur ekki upp heldur einmitt vegna
þess að það gengur upp. Í litlum mæli virðist það vera stórgóð hugmynd að
setjast að í borgum og safna hlutum. En því víðara samhengi í tíma og rúmi
sem þú nærð inn í myndina því verri verður hugmyndin. Við mannskepn-
urnar verðum að finna út úr því hvort félagslegur vefnaður okkar sé eins og
vefnaður Hrafnhildar Arnardóttur. Getum við afofið, afundið, bundið öðru-
vísi um hnúta, breytt vefnum?
Loðin þyngd verkanna hennar, ,,hljóðmúrseiginleiki” þeirra veitir okkur
einmitt það vöggurými sem við þurfum til að geta ímyndað okkur endur-
gerðina. Hrafnhildur hefur ekki skuldbundið sig áformum módernismans