Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Síða 219
NANNA HlÍN HAllDóRSDóTTIR
218
hún snúi aldrei aftur til fyrra horfs. uppinn er án efa holdgervingur ný-
frjálshyggjunnar; honum er ekki ætlað að hvíla sig þegar hann er þreyttur.
Ef hugað er að því hvað var í gangi á meðal ungu, metnaðarfullu uppanna
í samkeppniskerfi nýfrjálshyggjunnar virðist hafa skapast þar vinnusiðferði
sem bauð hreinlega ekki upp á að hlusta á líkamann og hvílast vel.52 Miðað
við þessar aðstæður er kannski ekki skrýtið að ákveðinn hluti uppanna, sem
kann að hafa verið með mjög væga gerð af ME án þess að gera sér grein
fyrir því, hafi orðið að langveikum sjúklingum. Það er kaldhæðnislegt að
þessi uppa-flensustimpill hafi límst á ME/síþreytu og átt sinn þátt í því hve
takmarkað sjúkdómurinn hefur verið rannsakaður. Þetta sýnir þó vel hve út-
breidd einstaklingsvæðing ábyrgðar er þegar kemur að óþekktum veikindum
í vestrænum samfélögum og hvernig þessi gerð ábyrgðar hylmir yfir félags-
legar aðstæður og dregur þannig úr líkunum á að gerðar séu vísindalegar
rannsóknir sem gætu eflt lífsgæði sjúklinga til muna.
„Tekur þú D-vítamín?“ í hundraðasta skipti
Það er ekki auðvelt að tala um veikindi; því fylgir ákveðin berskjöldun sem
gæti jafnvel haft slæm áhrif á möguleika veikrar manneskju til þess að fram-
fleyta sér með vinnu. En það er ennþá erfiðara þegar veik manneskja upplifir
að veikindin séu henni að kenna; að hún lifi lífi sínu rangt og að þetta sé
jafnvel hið almenna viðhorf samfélagsins til veikindanna.
Út frá mannskilningi nýfrjálshyggjunnnar þar sem möguleikar framtíð-
arinnar eru reiknaðir út fyrirfram, eru óþekkt veikindi óþægileg breyta, sem
jafnvel er betra að sópa undir teppið. Rökvísi þessa mannskilnings gerir ráð
fyrir sjálfsstjórn í krafti þekkingar auk áhættustjórnunar einstaklingsins.53
Sjálfsvera sem hefur mótast á þennan hátt, lifir í þeirri trú að hún eigi að
geta fundið, í gegnum skynsemi og þekkingu, sífellt nýjar frumkvöðlaleiðir,
52 American Psycho er ágætis dæmi um háðsádeilu (bókin kom út árið 1991 en kvik-
myndin árið 2000) sem sýnir uppann eða hinn „sterka“ einstakling nýfrjálshyggj-
unnar. Ef marka má blogg og rit internetsins hefur morgunrútínan sem aðalper-
sónan Patrick Bateman gerir vakið athygli en hún felst t.d. í því að hann gerir 1000
magaæfingar. Spurning er hvort hann hlustar á líkamann alla morgna. InsideHook,
„A Critical Reading of Patrick Bateman’s Morning Routine“, 08. mars 2016, sótt
15. janúar 2020 af https://www.insidehook.com/article/arts-entertainment/a-criti-
cal-reading-of-patrick-batemans-morning-routine.
53 Hanna Bertilsdotter Rosqvist, Hisayo Katsui og Janice Mclaughlin, „(Dis)abling
practices and theories?: Exploring chronic illness in disability studies“, Scandinavian
Journal of Disability Research 19: 1/2017, bls. 1–6, hér bls. 1, Hjörleifur Finnsson,
„ótti á tímum öryggis“, bls. 143.