Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Síða 254
„ALLSKONAR NÚTÍmAHELVÍTI“
253
Aðeins eitt veggspjald nefnir Lóu með nafni en þar er jafnframt eina mikil
vægustu yfirlýsinguna að finna. Fyrr í leikritinu kom fram að vinsælasta
„númer“ Silfurtúnglsins frá upphafi var „apamaðurinn“ frá Ameríku, við
undur hvurs sviðsafrek fólust í því að bíta hausinn af slöngum. mr. Pea
cock og Feilan tala hins vegar um þennan hápunkt starfsferils þeirra í tónum
eftirsjár og lotningar. Sjálfur fær Peacock áþekkt gælunafn, nema búið er að
hækka hann í „tign“, heiðursnafnbótin er „apamaðurinn mikli“. En þannig
er jafnframt hnykkt á að hann beri að lesa sem holdtekju og táknrænan stað
gengil bandarísku menningarsamsteypunnar, og þess gróteska smekkleysis
sem einkennir auðsöfnun og listhatur hennar, eins og þessir hlutir birtast í
útflutningi hennar á menningarafurðum á borð við „apamanninn“. Þá hefur
„apamanns“ viðurnefnið sem mr. Peacock er gefið kynferðislegar skírskot
anir, og að Lóu sé skeytt saman við apamanninn á veggspjaldinu með jafn
áberandi hætti og raun ber vitni („Lóa heilsar…“) skírskotar til þess hlut
verks sem henni er ætlað að gegna síðar um nóttina.
Fyrstu tvö veggspjöldin endurskapa auðsveipni og smeðjuhátt
Feilans í garð mr. Peacock, og það hvernig Lóa er sjálf í hliðstæðu hlut
verki gagnvart Feilan. Bræðralagshugsjónin á þriðja veggspjaldinu hnykkir
á kúgandi og arðránskenndu feðraveldinu sem um alla valdatauma heldur
í lífi skjólstæðinga skemmtifyrirtækjanna. En kaldhæðnin og höfundarum
sögnin verður hvað greinilegust í veggspjöldum fimm og sex. Tilvísunin í
þungvægustu tilvistarspurningu heimsbókmenntanna á veggspjaldi fimm
rataði væntanlega þangað óvart, yfirlýstur tilgangur „slagorðsins“ verandi
að stappa stálinu í Lóu, að hún geri það sem þarf að gera fyrir og með mr.
Peacock: að vera eða ekki vera stjarna – það er lóðið.
Árekstur þessara tveggja ósamræmanlegu merkingartilvísana, í göfgun
mannsandans annars vegar og tilfinningalausri hlutgervingu kvenlíkamans
hins vegar, framkallar eins konar túlkunarfræðilega lömunarveiki; andspænis
veggspjaldinu er aðeins hægt að standa hreyfingarlaus. Það er svo eins og
síðasta yfirlýsingaspjaldið feli í sér vitneskju um það sem er handan við horn
ið í frásögninni, meðvitund um að svartnætti alltumvefjandi örvæntingar sé
við það að leggjast yfir frásögnina, táknræn heimsslit, og glaðværa kveðjuna
beri því að lesa sem hliðstæðu öskurs úr iðrum geðveikrahælis. Þessi meló
dramatíska aðferð, að leikmyndin endurspegli innri tilfinningastorma frá
sagnarinnar, verður sífellt meira áberandi eftir því sem þættinum vindur
fram, allt þar til hámarkinu er náð í lokaatriðinu.