Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2020, Blaðsíða 59
ÁLfDÍS ÞORLEIfSDóTTIR
58
skriðnað undan fótum [hans] og þar [nái hann] aldrei fótfestu framar. En
fastaland hinnar framandi eilífðar [sé] ennþá hulið sorta blindninnar, myrkri
fákænsku óralangra árþúsunda.“61 En það rofar ekki til í þeirri blindu eða því
myrkri, samkvæmt röddinni, fyrr en hinn ungi Þórbergur hefur skilið „með
heila og hjarta“ að engin ástmey, klerkur, Kristur eða guð almáttugur geti
leitt hann út úr myrkrinu, enginn annar en hann sjálfur.
Þetta passar vel við það sem Þórbergur sagði á fleiri en einum stað að
væri kjarninn í kenningum Krishnamurtis: „sjálfur leið þú sjálfan þig“.62
Einnig má benda á ýmsa staði í fyrirlestrum Krishnamurtis í Ársriti Stjörnu-
félagsins 1929, eins og til dæmis þessa tilvitnun:
Enginn fræðari er til annar en fræðarinn innra með yður. Enginn
sannleikur annar en þekkingin á yður sjálfum. Sú þekking sýnir
yður takmarkið, sem er að gereyða einstaklingseðlinu og sameinast
Ástvininum.63
Þórbergur notar sjálfur ekki orðið Ástvinurinn um þetta fyrirbæri, hins veg-
ar fjallar hann víða um eitthvert æðra máttarvald sem er innra með öllum
mönnum og minnir á lýsingar Krishnamurtis á Ástvininum. Krishnamurti
kallar Ástvininn einnig öðrum nöfnum, samanber eftirfarandi tilvitnanir í
annan fyrirlestur í sama blaði:
61 Sama rit, bls. 60. Þessu sama millibilsástandi virðist Þórbergur lýsa nánar á öðrum
stöðum, meðal annars í kaflanum „Elskan mín“ í Ofvitanum og kallar það þá stærsta
vandamál lífsins, það er að sigrast á blekkingu persónuleikans eða maya. Ég mun
koma aftur að því í kaflanum „Elskan“ seinna í þessari grein.
62 Sjá til dæmis Þórbergur Þórðarson, Meistarar og lærisveinar, bls. 125. Á sama stað fer
Þórbergur nánar út í hvað Krishnamurti á við: „Öll kennivöld, hvort sem þau eru
prestar, meistarar eða guðir, eru hættuleg, því mennirnir lúta þeim í trú í stað þess
að leita sannleikans. […] Þið eruð allt af að leita huggunar og haldið að þér finnið
hana undir verndarvæng þessara harðstjóra yðar, í stað þess að horfast í augu við
reynsluna, læra að skilja af henni og draga af henni réttar ályktanir. […] Í stað þess
eigum við að lifa öll óskipt í augnablikinu sem er að líða. Það er eina leiðin til þess
að skilja lífið.“
63 Krishnamurti, „Neistinn og bálið“, Ársrit Stjörnufélagsins 1/1929, bls. 76–82, hér
bls. 76. Svipaða hugsun má greina í fleiri fyrirlestrum Krishnamurti frá svipuðum
tíma, samanber eftirfarandi tilvitnun: „Ekkert ytra drottinvald má ráða yfir þér, og
þú mátt heldur ekki leita þér stuðnings eða hvíldar í þeim. allt sem þú ávinnur
sjálfum þér — í ljósi eilífðarinnar — mun standa, af því að frelsið er þess eilífa
heimkynni. Sá sem er kominn svo langt hefir öðlazt ævarandi hamingju og eilíft
frelsi.“ Krishnamurti, „Ræður fluttar við eldana í Ommen 1929“, Skuggsjá 1/1930,
bls. 66–80, hér bls. 78.