Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2020, Blaðsíða 93

AðAlSTEINN EYÞóRSSON OG BERGljóT SOFFÍA KRISTjáNSDóTTIR
92
nefnist í íslensku þýðingunni – skopstæla margnefndan Max Müller prófess-
or í Oxford.46 Í samtali við lísu segir Boggi bumba meðal annars: „Þegar ég
nota eitthvert orð [...] þá þýðir það nákvæmlega það, sem ég ákveð, að það
þýði – hvorki meira né minna.“47

Hvernig rýkur reykurinn?
Hafi Þórbergur haft skýra sérstöðu sem málfræðingur á fyrsta hluta 20.
aldar, þróaði hann líka sína sérstæðu „táknfræði“ (e. semiotics) í frásögnum
sínum. Hún markast af kynnum hans af guðspekinni og austrænum fræðum
ekki síður en annað í skrifum hans; í þessu hefti Ritsins eru þrjár greinar
sem tengjast því efni svo að óþarfi er að hafa mörg almenn orð um það.48
En táknfræði Þórbergs er einnig nátengd málfræðihugmyndum hans, til að
mynda hugmyndinni um að einstaklingar geti haft áhrif á málþróun. Skiln-
ing skáldsins mætti kenna við víða táknfræði; hún setur ekki frekast mann-
legt mál á oddinn heldur leggur áherslu á að það sé aðeins eitt af mörgum
táknkerfum í veröldinni. Til marks um það má hafa svofelld orð sem sótt eru
í Aþjóðamál og málleysur:
46 Eins og fyrr segir lagði Müller jöfnum höndum stund á samanburðarmálfræði og
trúarbragðafræði, auk þess sem hann stóð fyrir útgáfu og þýðingum á indverskum
Veda-ritum og skrifaði alþýðleg rit um hugðarefni sín. Hann var hliðhollur guð-
spekihreyfingunni framan af ævinni en sneri síðar við henni baki. Um störf hans
sem fílólógs og trúarbragðafræðings, sjá til dæmis Michael P. Carroll, „Some third
thoughts on Max Müller and solar mythology“, European Journal of Sociology 2/1985,
bls. 263–281.
47 lewis Carroll, Í gegnum spegilinn og það sem Lísa fann þar, Valdimar Briem þýddi og
skrifaði eftirmála, Reykjavík: Skrudda 2013, bls. 113. á frummálinu: Through the
Looking-Glass, and What Alice Found There, london: MacMillan, 1871.
48 Hér skal þó minnt á nýleg skrif um guðspeki og austræn fræði, sem komið hafa
fyrir manna sjónir og heyrnir, til dæmis Bergljót Soffía Kristjánsdóttir, „Að pre-
dika dýraverndun fyrir soltnum hýenum“, bls. 9–52; álfdís Þorleifsdóttir, „Bókin
um blekkinguna – Maya í Íslenskum aðli“, fyrirlestur á haustþingi Þórbergsseturs 27.
október, 2018; Stefán ágústsson, „„Hvílík eilífð er ævi steinsins!“. Dulspeki í verki
Þórbergs Þórðarsonar, Steinarnir tala“, fyrirlestur á haustþingi Þórbergsseturs 27.
október, 2018. Þingið var tekið upp og er upptaka varðveitt í Þórbergssetri. Einnig
skulu nefndir tveir fyrirlestrar sem snerust að hluta til um táknskilning Þórbergs,
Bergljót Soffía Kristjánsdóttir, „Af litlu viti og smáskorinni þekkingu. Um mál- og
táknfræðinginn Þórberg Þórðarson“, fyrirlestur á haustþingi Þórbergsseturs 27.
október, 2018 og sama, „„Even a donkey from Bolivia can fully understand a donkey
in Macedonia“. On Þórbergur Þórðarson, his esotericism, socialism and biosemio-
tics“, The 8th Conference of the International Association of literary Semantics,
Háskóla Íslands, 15. mars 2019.