Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2020, Blaðsíða 127

GUðRÚn STEInÞóRSDóTTIR
126
bíður því það erfiða verkefni að reyna að endurgera fortíðina og líf sitt til
að skapa að nýju sína eigin lífsSögu. Þá þarf hún að takast á við gömul áföll
og henda reiður á tilfinningum þeim tengdum en það reynist þrautin þyngri
þegar minnið er eins gloppótt og raun ber vitni.
Stóri skjálfti fellur vel að rannsóknarsviði læknahugvísinda (e. medical
humanities) en innan þeirrar fræðigreinar hefur skáldskapur meðal annars
verið rannsakaður í þeim tilgangi að skilja betur reynslu sjúklinga, tilfinn-
ingar þeirra og aðstæður.4 Í þessari grein verður unnið í anda læknahugvís-
inda því með hliðsjón af Stóra skjálfta verður fjallað um upplifun og reynslu
aðalpersónunnar Sögu með tilliti til veikinda hennar. Fyrst verður skoðað
hvernig flogaveiki er lýst í sögunni, hvaða líkingar eru jafnan hafðar um flog
og hver áhrif þeirra geta verið. Í kjölfarið verður kannað hvaða áhrif floga-
veikin hefur á minni Sögu og skoðað hvaða aðferðum hún beitir til að rifja
upp hið liðna. Í því sambandi verður gaumur gefinn að því hvernig frásögnin
markar líf fólks og hvernig minnið er alltaf einum þræði skáldskapur.5 Í ljósi
aðalpersónan afar ólík henni sjálfri. Árni Matthíasson, „Heilinn er tækifærissinnuð
vinnslustöð“, Morgunblaðið, 29. nóvember 2015, bls. 48.
4 Læknahugvísindi eru meðal annars sprottin upp af þörf læknanema til að
læra um samskipti við sjúklinga en þau eru víða kennd í læknisfræði. Á Íslandi
hafa læknahugvísindi og undirgrein hennar frásagnarlæknisfræði (e. narrative
medicine) verið kennd í læknadeild Háskóla Íslands í tæpan áratug en læknirinn
Bryndís Benediktsdóttir og bókmenntafræðingarnir Ásdís Egilsdóttir og
Dagný Kristjánsdóttir eru brautryðjendur í því starfi. Samanber „Læknis- og
bókmenntafræði hönd í hönd“, Háskóli Íslands, sótt 25. júlí 2020 af https://www.
hi.is/fjarsjodur_framtidar5/laeknis_og_bokmenntafraedi_hond_i_hond. Þeir sem
aðhyllast læknahugvísindi telja mikilvægt að skoða sjúklinginn heildrænt; sem
sagt huga jafnt að lífssögu hans og sjúkrasögu. Læknahugvísindi eru þverfagleg en
þau sækja bæði til líf- og hugvísinda til að skoða og skilja betur þætti sem snúa
að sjúklingum og heilbrigðisstarfsmönnum; til dæmis veikindi, sársauka, lækningar,
samlíðan, frásagnir og samskipti; með það að leiðarljósi að skilja manneskjuna betur
og auka eigin félagslega færni. Það er rökrétt að þeir sem stunda læknahugvísindi
sæki í skáldaða texta um sjúklinga, lækna og veikindi því þar er hægt að lesa um
tilbúin samskipti, tilfinningalíðan fólks og upplifun sem jafnan er ekki lögð áhersla
á í fræðilegum skrifum um sama efni innan læknisfræðinnar. Sjá til dæmis Anne
Hunsaker Hawkins og Marilyn Chandler McEntyre, „Introduction. Teaching
Literature and Medicine. A Retrospective and a Rationale“, Teaching Literature and
Medicine, ritstjórar Anne Hunsaker Hawkins og Marilyn Chandler McEntyre, new
York: The Modern Language Association, 2000, bls. 1–25, hér bls. 4–7.
5 Minni persóna og minni raunverulegs fólks er auðvitað ekki það sama því minni
persóna er alltaf tilbúningur höfundarins. Til þess að hægt sé að skoða og greina
minnið og minnisleysið í skáldsögu Auðar verða persónur hennar skoðaðar sem
mannlíki. Mannlíki er heitið á persónum sem lesendur upplifa sem raunverulegar en
ekki fyrst og fremst sem orð á blaði. Þegar persónur eru skoðaðar sem mannlíki eru