Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2020, Blaðsíða 71

ÁLfDÍS ÞORLEIfSDóTTIR
70
Þá hrópaði kynmennið og sagði: Það er skáldið, sem verður að
deyja.
Og það var fyrst sex árum síðar, að kynmennið og skáldið byrj-
uðu að skilja sjónarmið hins eilífa.106
Það sem gerist sex árum síðar, 1918, er að Þórbergur fer að rækta sinn innri
mann í gegnum lestur á guðspeki og jógaæfingar. Þórbergur er þarna gagn-
gert að lýsa sínum eigin andlega þroska og hvernig þessi fyrsta ást hans á
stúlku hafi verið mikilvægur áfangi í því ferli.
Sigfús Daðason hefur í grein sinni um Þórberg bent á hversu djúp áhrif
endurfæðing hans til guðspekinnar hafi haft á allan lífsskilning hans. Í því
samhengi tekur hann fyrir kaflann „Elskan mín“ í síðara bindi Ofvitans.107
Þar lýsir Þórbergur þeirri hrösun sem hann upplifði eftir aðskilnað sinn við
Elskuna sína og Bergshús og prófaraunirnar haustið 1913 og hvernig hann
náði að vinna sig í gegnum þá hrösun með því að þróa með sér nýja lífsspeki
sem hann iðkaði daglega næstu fimm árin og gekk út á að:
[...] taka ekkert alvarlega, [...] að standa fyrir utan allt, að vera
„grín agtugur“ á h o r f a n d i að hinum „grínagtuga“ leik lífsins.
[...] Þannig smá-blómgaðist innra með mér nýtt hugarfar til allra
hluta, allra viðfangsefna, alls lífsins.108
fimm árum seinna uppgötvar Þórbergur að þessi grínagtuga lífsspeki er
ekkert annað en „heimskulegur flótti frá mesta vandamáli lífsins“.109 Hann
hafði ekki frelsað sig frá neinni tortímingu heldur einungis frestað henni
um takmarkaðan tíma, reynt „að leysa mesta vandamál lífs síns með því að
leggja á flótta […] og leita lausna í ölæði, stritandi önnum eða musterum
ímyndaðra máttarvalda.“110
En þá tók við baráttan að rífa í rústir þessa fölsku lífsspeki, eða öllu heldur
að varpa fyrir borð öllu því úr henni, sem var í sannleika falskt og hafði ekki
tvímælalaust og varanlegt gildi í lífsbaráttunni. Hið mesta vandamál lífsins
er þá að öllum líkindum það að losna undan eða deyða tilfinninguna um
sjálfið, sem samræmist aftur rödd hins ópersónulega í Íslenzkum aðli þegar
106 Sama rit, bls. 223–224.
107 Sigfús Daðason, „Þórbergur Þórðarson“, bls. 32–33.
108 Þórbergur Þórðarson, Ofvitinn, síðara bindi, Reykjavík: Bókaútgáfa Heimskringlu,
1941, bls. 266–267.
109 Sama rit, bls. 267.
110 Sama rit, bls. 269.