Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Síða 121

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Síða 121
SIgRÍðuR ÞORgEIRSDóTTIR 126 lágkúruleg og Arendt taldi því leyniupptökur sem gerðar voru af samtölum hans um útrýmingarbúðirnar sýna mann sem af eigin hvötum hafði einbeittan vilja til að láta myrða sem flesta gyðinga. Það er hins vegar áberandi í tilfelli Eich- manns að þar kemur saman illt innræti einstaklings og djöfullegt hugmynda- og stjórnkerfi hins nasíska alræðis. Nú á tímum er í auknum mæli farið að beina sjónum að illsku stórra kerfa. Til að mynda er tæplega 60 milljörðum landdýra slátrað á heimsvísu árlega og því er mætvælaiðnaði heimsins stundum líkt við helför gegn dýrum. Loftslags- breytingar af völdum manna eiga stóran þátt í fjöldaútrýmingu og er talið að um 25.000 tegundir lífvera deyi út árlega. Ofrækt og einhæf akuryrkja hafa gert moldina örmagna og gengið er á vatnsforða jarðar hraðar en hann nær að end- urnýjast. gengið hefur verið á búsvæði villtra dýra á undanfarinni öld og er það nú ekki nema um sjötti hluti af því sem áður var. Þetta vitum við flest og lifum með því án þess að depla auga. Án þess að finna til vegna þess að við erum orðin svo vön því að lifa í vitsmunalegu misræmi. Við heyrum ekki lengur hvað þetta allt er ósamhljóma því síbylja veruleikans er ómstríður trumbusláttur ósjálfbærs hagkerfis sem hefur löngu rofnað úr tengslum við takmarkaðar auðlindir jarðar. Er þetta illska? Og hver ber þá ábyrgð á henni? Ekki er hægt að persónugera hana í manndjöflum á borð við Hitler og Stalín. Er hægt að sækja einhvern til saka fyrir illsku sem er svo yfirgripsmikil og víðfeðm að mannlegt ímyndunar- afl nær ekki einu sinni utan um hana? Mörg hver sættum við okkur við þetta misræmi sem vaxtarverki ofboðslegrar mannfjölgunar undangenginna áratuga í krafti læknavísinda, bættrar næringar, aukins hreinlætis og betri lífsskilyrða í ýmsu tilliti. Og þá kemur að hinu viðkvæðinu: Við hljótum að geta komið bönd- um á þetta ástand með grænum lausnum í hagkerfinu og þúsaldarmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Svo hljóta tæknin og vísindin að stuðla að jarðnæmara hagkerfi og koma í veg fyrir að við rústum jarðneskum forsendum tilvistar okkar eigin tegundar. Þótt þetta hafi lengi verið viðkvæðið er sama hvað við reynum að sannfæra okkur sjálf: Tölfræðilegar staðreyndir um ástand jarðarinnar tala ómyrku máli. Þrátt fyrir grænu lausnirnar, tækninýjungar og aukna umhverfisvitund færist sá dagur framar með hverju árinu þar sem gengið er meira á forða jarðarinnar en sjálfbært er. Við stöndum í sívaxandi vistfræðilegri skuld við það sem jörðin megnar að gefa af sér. Ef stjórnmála-hagkerfið sem við búum við er illt, hvernig er þá illsku þess haldið svo vel við að því verður trauðlega snúið til betri vegar? Það merkilega er að illska kerfisins beinist að okkur sjálfum sem mannkyni. Platon sagði að það væri verra að gera illt en verða fyrir illsku vegna þess að illvirkni sverti sálina
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.