Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Blaðsíða 179

HJAlTI HuGASOn
184
gera „hið óræða“ sýnilegt. Þessi samtvinnun „hins óræða“ og þess náttúrulega
leiðir til þess að alheimurinn og gjörvöll tilveran er heilög ef gripið er til hefð-
bundinnar orðræðu guðfræðinnar. Þessi hugsun kemur snemma fram og verður
loks að nokkurs konar niðurstöðu.
Ungum var Hannesi Péturssyni legið á hálsi fyrir að hann léti sér vanda jarð-
lífsins í léttu rúmi liggja og ljóð hans væru fánýt þegar um málefni líðandi stund-
ar væri að ræða. Sú gagnrýni á ekki við lengur. Tími Hannesar er runninn upp.
Ljóð hans hafa mikilvægan boðskap að færa á öld loftlagshamfara af manna
völdum. Þau sem viðurkenna að „hið óræða“ eigi staðfestu sína í „stundarheim-
inum sjálfum“ hljóta að gangast við ábyrgð sinni á Móður jörð og öllu því sem
hún ber í faðmi sínum.
Ú T D R Á T T u R
Hannes Pétursson hefur verið meðal merkustu samtímahöfunda þjóðarinnar allt frá því
hann sendi frá sér fyrstu bók sína 1955. Því er mikilvægt að fjallað sé um ljóðlist hans út
frá sem flestum sjónarhornum. Hér er leitast við að nálgast hana frá guðfræðilegri hlið.
Í greininni er fjallað um dauðann eins og hann birtist í ljóðum Hannesar. Fyrst er vikið
að ljóðum þar sem litið er á dauðann sem algjör endalok alls en síðar þeim sem bregða
upp öðrum sjónarhornum á dauðann. Að því loknu er fengist við nokkur þemu sem lúta
að trúnni: spurningum um jarðneska tilveru og opinberun leyndardóms að baki hennar,
sem og efa gagnvart leyndardóminum en jafnframt djúpstætt öryggi mitt í efanum.
Sýnt er fram á að efa gæti víða í ljóðum Hannesar Péturssonar. Efinn er þar áleitin
kennd fremur en mótuð afstaða og felst í spyrjandi hiki frekar en afneitun. Í ljóðunum
kemur og víða fram skýr afstaða um að handan við lífið bíði ekkert. Þrátt fyrir það gætir
oft þeirrar heimsmyndar að auk hins „þessa-heimslega“ sé til eitthvað „órætt“ eða hulið
sem ekki verði þekkt til fulls. Hvarvetna í ljóðheiminum kemur samt það viðhorf fram að
tilgangsins með jarðlífinu sé ekki að leita í tilvist að því loknu heldur að hann búi einmitt
í jarðlífinu hér og nú — í því lífi sem lifað er og notið.
lokaniðurstaða greinarinnar er að ljóð Hannesar flytji mikilvægan boðskap á öld loft-
lagshamfara af manna völdum. Þau boða að „hið óræða“ eigi staðfestu sína í „stundar-
heiminum sjálfum“. Þau sem taka þann boðskap alvarlega hljóta að gangast við ábyrgð
sinni á Móður jörð og öllu því sem hún ber í faðmi sínum.
Lykilorð: Íslensk nútímaljóðlist, Hannes Pétursson, dauðinn, trú og efi.