Úrval - 01.06.1947, Page 15

Endurminningar frá strönd
bernskunnar.
Irúr til dauðans.
Smásaga
eftir Martin Andersen Nexö.
‘Y7’IÐ heyrum svo oft sagt, að
’ nú á tímum geti allir kom-
izt áfram, ef þeir eru gáfaðir.
Fólk keppist blátt áfram um að
vekja athygli á gáfnaljósunum
og gefa þeim tækifæri til að
þroskast. Það er næstum orðin
veigamesta vörnin fyrir ríkj-
andi ástandi — já, sjálfur til-
veruréttur þess — að þjóðfé-
lagið sé orðið svo fullkomið, að
allir, sem eigi það skilið, kom-
ist áfram í lífinu.
En í hvert skipti, sem ég
heyri þetta, verður mér hugsað
til allra þeirra veslings manns-
sálna, sem ég hefi séð farazt í
vonlausri baráttu fyrir því að
komast í ljósið. Ef aðeins lítið
brot af þeim gáfum og hæfileik-
um, sem á liðnum tímum hafa
verið til meðal alþýðu manna,
en aldrei notið sín, hefði fengið
að þrozkast, hefði heimurinn
litið allt öðruvísi út nú.
Rétt er það að vísu gamla
orðtækið, sem segir, að það sé
tilgangslaust að gráta yfir ó-
fæddu barni, en sorglegt er að
horfa á gáfubarn sjá dagsins
ljós og berjast hetjulegri bar-
áttu til þess að fá að njóta sín
— og kikna síðan undan misk-
unnarleysi hversdagsins.
Á bernskuárum mínum heyrði
ég fullorðna fólkið oft tala um
tónsnillinginn Bohn, hjáleigu-
bónda á norðurströnd Borgund-
arhólms.
Allir á eyjunni virtust þekkja
hann og örlög hans. Hann gat
spilað á öll hljóðfæri um leið
og hann fékk þau í hendur.
Hann gat jafnvel töfrað fram
lög úr, að því er virtist, dauð-
um hlutum — borðplötu,
gluggarúðu, tómri flösku. Nót-
urnar hafði hann lært af sjálf-
um sér og gat skrifað upp lag
jafnóðum og það var spilað.
Hann samdi mörg tónverk og
bjó þau út fyrir hljómsveit, og
hann myndaði stóra hljómsveit,
sem hann stjórnaði sjálfur, og