Úrval - 01.04.1974, Side 13

TILFINNINGAR PLANTNA
11
eftir þeim farvegum fer áreyti
hraðar en annars. Vísindin munu
einnig fá að viðurkenna tilvist ein-
hvers, sem að minnsta kosti sam-
svarar mannlegum taugum. Þetta
var önnur fullyrðing Timiryazevs.
Árið 1953 stofnaði Isidor Gunar,
prófessor í lífeðlisfræði, jarðyrkju-
skóla eða rannsóknastöð til að rann
saka viðkvæmni plantna, undir
stjórn Alexei Sinyukhin, ungs fræði
manns.
Strax í upphafi urðu þessir rann
sóknamenn hugfangnir af víðáttum
bessa viðfangsefnis: Hvernig and-
æfir planta gegn áreyti? Merkið
frá frumu, sem fyrir áhrifum varð,
gat flutzt milli fruma. Það gat hald
_;ð áfram með breytingum rafmagns.
Hér um bil eins og á dýrum.
En dýr hafa taugar.
Eftir slíkum leiðslum breiðast boð
hratt, en samt ekki viðstöðulaust.
Þau berast ekki með straumi elek-
tróra eins og málmstreng, heldur
með bylgjum, að íónum-hlöðnum
°indum. sem fljóta sem unnlausn.
Sameiginlegur uppruni virtist gefa
til kynna, ásamt lögmálum sam-
rirrinleprar þróunar, að plöntur
hafa líklega merkjahverfi mjög
sviDað og dýr.
En þetta var aðeins kennisetn-
ing.
Frekari tilraunir gáfu góða raun:
El.okkur Sinyukhins virtist á rét.t.ri
le!ð. Á því augnabliki, sem plöntu-
raetur voru settar í þunna saltupp-
i"usn, sýndi snertill eða mælir, sem
hær voru tenadar við, mjög auk-
inn mun á árevti. Síðar kom skýrt
í Pós. að breytingar á styrkleika
rafstrsums breiddust út í líkingu
við það, sem gerðist í símaþræði-
titring, og fylgdu plöntuvökva.
Þetta gerist samt miklu hægar en
í taugum dýra, en það sem merki-
legt var, það er alveg hliðstætt. Það
var freistandi að álykta, að í plöntu
vökvanum væri sama sjálfvirkni og
í taugum.
í dýrum eru þessi sambönd íón-
isk í eðli sínu. Er það eins í plönt-
um? Vísindamenn áreyttu blöð og
rót samtímis. „Boðin“ hlutu nú að
mætast. Ef hreyfingar þeirra eru
rafmagnsfræðilegar, hlýtur hraðinn
að vera jafn.
En þarna var um mismun að
ræða. Hreyfingin niður var miklu
hægari en uppstreymið. Það virtist
því vera um íóniskan flutning að
ræða í plöntum alveg eins og dýr-
um. Það er flutningur. En er það
merkjaflutningur? Árið 1970 gerði
Sinyukhin úrslitatilraun sína..
„TUNGUMÁL“ PLÖNTUFRUMA
Tvær plöntur eru tengdar sér-
stökum elektrón-mælitækjum. Þeg-
ar önnur er áreytt, svara báðar á
sama hátt, eins og þær myndi eina
heild líkt og Síamstvíburar. En
ten«in?in milli þeirra er ekki sál-
ræn. Hún er símatenging. Hún flyt-
ur ekki áreyti milli þeirra heldur
unolýsingar, eða með öðrum orðum
raf bylgi u-hreyf ingar.
Þýðir þetta, að plönturnar hafi
raunverulegar lífrænar upplý.sing-
nr. sem flvtjist milli þeirra?
Hafa þá plöntur eitthvert raun-
verulega samstætt taueakerfi eins
pff dýr? Ef til vill gætu þær sýnzt
hafa tilfinningu fyrir öxi og sieð?
„Við skynium aðeins ekki .,grát“