Úrval - 01.04.1974, Side 19

BURT MEÐ FÆRIBANDIÐ
17
köstin að aukast og kostnaður að
minnka. hagnaður allur að vaxa,
með því að skipuleggja litla sam-
stillta hópa og setja svo upp færi-
bönd, þar sem fólki var komið fyr-
ir eins og hjóli í vél eða vélum.
Yrði starfið einfaldað og sama
hreyfing sífellt endurtekin, átti að
reynast auðvelt að læra fljótt og
framkvæma rétt og vel. Fólk og
vélar skyldi meðhöndlað á svipað-
an hátt, og skipta um eftir vilja
verkstjóra.
Henry Ford á að hafa sagt í ræðu
1922: „Verkamaðurinn óskar fyrst
og fremst starfs, sem ekki krefst
hugsunar.“
Á ótrúlega stuttum tíma höfðu
Bandaríkin komizt á tindinn í iðn-
aðarafköstum, og konur og karlar
nutu þar hæstu vinnulauna í ver-
öldinni.
En sú velmegun, sem hafði leyst
verkamanninn frá hversdagslegum
fjárhagsáhyggjum, miðað við fyrri
tíð, hafði einnig vakið þörf hans
fyrir sjálfsvirðingu og lífsfyllingu.
Verkafólk nútímans, með alla
sína skólagöngu að baki, hefur ekki
minnsta áhuga á leiðinlegu skrif-
stofustarfi eða vélrænu verksmiðju
starfi. Það er einkar ófúst til að
beygja sig fyrir nokkrum myndug-
leika.
Það metur starf eftir því, hvort
það veitir ánægju og örugga fram-
tíð.
Og það kemst alltof fljótt á þá
skoðun, að „það er engin framtíð í
þessu“, eins og það er orðað.
Hér er því vá fyrir dyrum. Að-
staða verkamannsins til vinnu sinn
ar er fjöregg þess frama, sem ákveð
ur, hvort land hans stenzt í svipt-
ingum samkeppninnar utan frá. Sú
samkeppni fer stöðugt vaxandi.
Þar duga engin vettlingatök, sýnd
armennska eða skyndi „reddingar“.
Það gildir einu um stuttan vinnu
tíma, uppbætur og launahækkanir,
verkamenn neita algerlega að láta
gera sig að gervimennum.
FRÁ FÆRIBANDI TIL
SAMSTARFS
Ekki alls fyrir löngu var gerð at-
hugun við háskóla í Michigan. Þar
skyldi fundið, hvað mestu varðaði
um allan viðgang á vinnustað og
ánægju starfsfólksins.
Alls voru spurðir 1533 þátttak-
endur, hvað þeir teldu frumskil-
yrði ánægju við störf og afkasta.
„Skemmtilegt starf“ var efst á
blaði af svörunum. „Hátt kaup“
kom í fimmta sæti.
Starfið þurfti að veita verkafólk-
inu þá tilfinningu, að það væri að
vinna eitthvað nytsamt og nauð-
synlegt, efla ábyrgðartilfinningu og
persónulegan þroska. Aðeins þann-
ig yrði fólkið í „skapi“ til að leggja
sig fram og gera afköstin góð.
Smám saman vakna stjórnendur
verkstæða og verksmiðja til vit-
undar um, hver nauðsyn það er, að
fólkið að starfi finni sitt eigið gildi.
Um tveggja ára skeið hafa verka
menn í 31 Chrysler-verksmiðju
haft reglubundna fundi með verk-
stjórum og forstjórum og rætt hug-
myndir um bifreiðasmíði og verk-
smiðjurekstur.
Verkstjórarnir ganga sjálfir írá
sínum færiböndum, velja sér verka
fólk í sinn hóp og krefjast þess út-