Úrval - 01.05.1978, Side 46

44
ÚRVAL
LEYSA SÓL, VINDUR OG VATNORKUVANDAMÁLIÐ? 45
og Kamtsjatka og Kúrileyjar. Sam-*
kvæmt spám vísindamanna er hægt
að reisa á Kamtsjatka jarðvarmaorku-
Vindrafstöðvar þóttu einu sinni betra
en ekkert álslandi, en voru ekkinógu
vel gerðar tæknilega til að koma að
fyllilega tilætluðum notum. Samt
skyldi maður ætla, að nóg blési á
Fróni til að vindrafstöðvar ættu að
geta staðið fyrir sínu. Víða um heim
er vegur vindrafstöðvanna þó að auk-
ast; meðal annars hafa Frakkar unnið
mikið að framförum á þvísviði. Með-
fylgjandi mynderþó frá Sovétríkjun-
um, eins og fram kemur í greininni,
hafa þeir einnig lagt sig eftir því að
beisla vindinn til raforkuframleiðslu.
ver með samtals allt upp í 375.000
kílówatta afkastagetu, og með djúp-
borunum má enn auka þetta mikið.
Kostir slíkra orkustöðva felast í því
hve tæki þeirra eru einföld. Þær eru
2.5—5 sinnum fljótari í byggingu
heldur en hitaorkustöðvar og ekki er
þörf fyrir birgðageymslur né hreinsi-
tæki. Heitt úrgangsvatn orkuversins
má nota til hitunar og til þess að
vinna úr því ýmis efni, til dæmis
soda, pottösku, súlfat og jafnvel verð-
mæt frumefni eins og silfur, lith-
ium, cesium, kvikasilfur og fleira.
Einnig er í sumu heitu jarðvatni tals-
vert af þungu vatni.
50—100 gráðu heitt jarðvatn hefur
mikla þýðingu fyrir þjóðarbúið. Það
er notað til hitunar og sem heitt vatn.
Það fínnst víðar og liggur ekki djúpt
og einkenni þess er að það brýst fram
með háþrýstingi.
Margra ára reynsla sýnir að hitinn í
iðrum jarðar er raunverulega óþrjót-
andi. Þannig hefúr borhola nr. 160
við Makjatsj-Kala verið starfrækt í 24
ár með stöðugum hita og rennsli.
Auk þess fást úr þessari holu 12 millj-
ón flöskur af ölkelduvatni á ári. I
þessari borg annar heitt jarðvatn 60%
af allri heitavatnsþörfínni. Heitt jarð-
vatn er einnig nýtt í sovétlýðveldun-
um Asérbadsjan, Georgíu, Armeníu
og Mið-Asíu til þess að hita gróður-
hús og til lækningar ýmsum sjúk-
dómum. I borginni Vorkuta norðan
heimskautsbaugs hefur með tilkomu
nýrra, dýpri borhola tekist að auka
verulega gróðurhúsarækt og skipu-
leggja öflun nýs grænmetis til handa
íbúunum.
En þrátt fyrir allvíðtæk not jarð-
varma telja sovéskir vísindamenn að
hitinn í iðmm jarðar sé ekki nægjan-
lega nýttur. Nú eru jafnvel tæknilegir
möguleikar á að nota heitt jarðvatn
til þess aðhita jarðveginn og til heitrar
áveitu, til framleiðslu kulda með
bromine-lithium-vélum, til þess að
þýða sífrosna jörð norðlægra námu-
svæða, og svo framvegis. Vænlegastar