Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Side 3

MANNVIRKIÐ I REYÐARVATNSÓSI
7
safnaðist saman til að taka þátt í veiðinni og varð af mikil skemmtun
með ærslum.4
Vatni var líka veitt af Gljúfurá í Borgarfirði en í skjali frá 1325 segir:
að garður var um þvera Gljúfurá sá er ei gengu fiskar uin í teina í
þeim garði er firi neðan var“. Þetta er óskýrt og etv. eitthvað brenglað
en helst er að skilja að lýst sé tveimur görðum í ánni og sá efri hafi
stíflað ána þannig að fiskur hafi ekki gengið í „teina“, líklega nokkurs
konar gildrur, sem hafi verið í neðri garðinum.5 Frá teinum segir í
Grágás eins og síðar skal vikið að nánar. Andrés Fjeldsted á Hvítár-
völlum tók á leigu alla veiði í Gljúfurá, einhvern tíma á árunum 1860-
70. Um það er ritað ma.: „Hlóð hann stíflu í kvíslina, þar sem hún fellur
úr Langá, svo að Gljúfurá nær þornaði. Dróg [svo] hann síðan á hyljina
neðar í ánni og gjöreyddi laxinum."6 Ætli Snorri Sturluson hafi farið að
með svipuðum hætti í Grímsá?
Til nrarks um mikið kapp Andrésar Fjeldsteds við veiðar segir Björn
Blöndal eftirfarandi sögu, en getur þess að það sé án allrar ábyrgðar:
Menn voru að draga á Hólmavaðskvörn í Grímsá og sást að rnikill lax var
í hylnum. En er drætti var nálega lokið, missti einn sá, er óð á eftir netinu,
fótanna og hrópaði á hjálp. En þá kallaði Andrés: „Hugsið um laxinn.
Látið skræfuna eiga sig.“
Það fylgir sögunni að allt hafi farið betur en á horfðist.7
í yfirliti sínu yfir veiðar fslendinga í ám um 1875 segir Rosenberg að
garðar séu notaðir til að veita vatni af ám og er lax þá tekinn með
höndum í þurrum farvegi. En svo þekktist líka í hinum smærri laxveiði-
ám að gera grjótgarð þvert yfir ána, þannig að garðurinn myndaði foss
4. Hooker, W.J., Joumal of a Tour in lceland in the Sutnmer of 1809 I (1813), bls. 226-30.
Hendcrson, E., Iceland; or the Journal of a Residettce in that Island... 1814 and 1815
(1819), bls. 413-14. Sami, Ferðabók (1957), bls. 343-4.
Um 1750 var veitt í kistur í Elliðaánum og voru þær settar á milli hlaðinna garða,
sbr,. Horrebow, N., Tilforladelige efterretninger om Island (1752), bls. 237-8; Skúli
Magnússon, Beskrivelse af Gullbringu og Kjósar sýslur (1785), (Bibl. Arn. IV, 1944), bls.
57. Þá virðist hafa verið veitt með ádrætti í Elliðaánum árið 1810, sbr. Holland, H.,
Dagbók í íslandsferð 1810 (1960), bls. 204-5.
5. íslenzkt fornbréfasafn II (1888-93), bls. 578—9. „Teinar" er hér í kk., flt. en það mun
líklega vera brenglað, orðið mhn vera kvenkynsorð, „teina“, í flt. „teinur". Hvorug
myndin, tcina eða teinur, finnst í seðlasafni Orðabókar Háskólans.
6. Þorsteinn Þorsteinsson, Mýrasýsla. (Árbók MCMLIII. Ferðafélag íslands 1953), bls.
34.
7. Björn J.Blöndal, Vötnin strötig (1972), bls. 133-4.